<?xml version="1.0"?>

<!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "/style/modulesynopsis.dtd">

<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="/style/manual.tr.xsl"?>

<modulesynopsis metafile="mod_alias.xml.meta">

<name>mod_alias</name>

<description>Belge ağacının parçalarının dosya sisteminin parçalarıyla

eşlenmesini sağlar ve URL yönlendirmesi yapar.</description>

<status>Base</status>

<sourcefile>mod_alias.c</sourcefile>

<identifier>alias_module</identifier>

<summary>

<p>Bu modülde bulunan yönergeler sunucuya istek olarak gelen URL’lerin

denetlenmesini ve değiştirilmesini mümkün kılar. <directive

module="mod_alias" >Alias</directive> ve <directive module="mod_alias"

>ScriptAlias</directive> yönergeleri URL’lerin dosya sisteminin

dizinlerine eşlenmesini sağlar. Böylece, kök dizini <directive

module="core">DocumentRoot</directive> ile belirtilen site belge ağacı

altında bulunmayan içeriğe erişmek mümkün olur. <directive

module="mod_alias" >ScriptAlias</directive> yönergesi buna ek olarak

hedef dizini sadece CGI betiklerini içeren dizin olarak imler.</p>

<p><directive module="mod_alias">Redirect</directive> yönergesi,

farklı bir URL ile yeni bir istek yapmaları için istemcileri

yönlendirmekte kullanılır. Çoğunlukla özkaynak başka bir yere

taşındığında kullanılır.</p>

<p><module>mod_alias</module> modülü basit URL değiştirme görevlerini

yerine getirmek için tasarlanmıştır. Sorgu dizgelerini işleme sokmak

gibi daha karmaşık görevler için <module>mod_rewrite</module> modülü ile

sağlanan araçlar kullanılır.</p>

</summary>

<seealso><module>mod_rewrite</module></seealso> <seealso><a

href="/urlmapping.html">URL’lerin Dosya sistemi ile Eşlenmesi</a>

</seealso>

<section id="order"><title>İşlem Sırası</title>

<p>Farklı bağlamlarda bulunan <directive module="mod_alias"

>Alias</directive> ve <directive module="mod_alias">Redirect</directive>

yönergeleri standart <a href="/sections.html#mergin">katıştırma

kuralları</a> ile ilgili diğer yönergeler gibi işleme sokulur. Fakat

aynı bağlam dahilinde (örneğin, aynı <directive type="section"

module="core">VirtualHost</directive> bölümünde) çok fazla <directive

module="mod_alias" >Alias</directive> ve <directive

module="mod_alias">Redirect</directive> varsa bunlar belli bir

sıraya göre işleme sokulurlar.</p>

<p>İlk adımda, <directive module="mod_alias">Alias</directive>’lardan önce

bütün <directive module="mod_alias">Redirect</directive> yönergeleri

işleme sokulur. Bu bakımdan bir <directive module="mod_alias"

>Redirect</directive> veya <directive module="mod_alias"

>RedirectMatch</directive> ile eşleşen bir istek için

hiçbir <directive module="mod_alias" >Alias</directive>

uygulanmayacaktır. İkinci adımda yapılandırma dosyasında yer aldıkları

sıraya göre <directive module="mod_alias" >Redirect</directive> ve

<directive module="mod_alias" >Alias</directive> yönergeleri işleme

sokulurlar, dolayısıyla ilk eşleşme öncelikli olmuş olur.</p>

<p>İlk eşleşmenin öncelikli olması sebebiyle, bu yönergelerin birden

fazlası aynı alt yola uygulandığı takdirde, tüm yönergelerin etkili

olabilmesi için en uzun yolu sıralamada en öne almalısınız. Örneğin

aşağıdaki yapılandırma beklendiği gibi çalışacaktır:</p>

<example>

Alias /foo/bar /baz<br />

Alias /foo /gaz

</example>

<p>Ama yukarıdaki iki satır ters sırada yerleştirilmiş olsaydı,

<code>/foo</code> rumuzu daima <code>/foo/bar</code> rumuzundan önce

eşleşecek, dolayısıyla ikinci yönerge yok sayılacaktı.</p>

</section>

<directivesynopsis>

<name>Alias</name>

<description>URL’leri dosya sistemi konumlarıyla eşler.</description>

<syntax>Alias <var>URL-yolu</var> <var>dosya-yolu</var> |

<var>dizin-yolu</var></syntax>

<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>

</contextlist>

<usage>

<p><directive>Alias</directive> yönergesi, belgelerin <directive

module="core">DocumentRoot</directive> dizininden farklı bir yerde

saklanmasını mümkün kılar. <code><em>URL-yolu</em></code> ile başlayan

URL’ler (% imlemesi çözüldükten sonra) <code><em>dizin-yolu</em></code>

ile başlayan yerel dosyalarla eşlenir. <code><em>URL-yolu</em></code>,

harf büyüklüğüne duyarsız sistemlerde bile harf büyüklüğüne

duyarlıdır.</p>

<example><title>Örnek:</title>

Alias /image /ftp/pub/image

</example>

<p><code>http://example.com/image/foo.gif</code> şeklinde bir istek,

sunucunun <code>/ftp/pub/image/foo.gif</code> dosyasıyla yanıt vermesine

sebep olurdu. Sadece tam yol parçaları eşleştirilir; bu bakımdan

yukarıdaki <directive>Alias</directive> yapılandırması

<code>http://example.com/imagefoo.gif</code> ile eşleşmez. Düzenli

ifadelerin kullanıldığı daha karmaşık eşleşmeler için <directive

module="mod_alias" >AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>

<p><code><em>URL-yolu</em></code>’nu bir <code>/</code> ile

sonlandırırsanız <directive>Alias</directive> yönergesini yorumlarken

sunucunun da sona bir <code>/</code> ekleyeceğine dikkat ediniz. Yani,

eğer</p>

<dl><dd><code>Alias /icons/ /usr/local/apache/icons/</code></dd></dl>

<p>diye bir tanım yaparsanız sona bir / ekleme ihtiyacından dolayı

<code>/icons</code> URL’si için bir <directive>Alias</directive>

kullanılmayacaktır.</p>

<p><directive>Alias</directive> <em>hedefleri</em> için ek <directive

type="section" module="core" >Directory</directive> bölümleri

belirtmeniz gerekebileceğine dikkat ediniz. <directive type="section"

module="core" >Directory</directive> bölümlerinden önce yer alan

<directive>Alias</directive> yönergelerine özellikle bakılır,

dolayısıyla sadece <directive>Alias</directive> hedefleri etkilenir.

(Bununla birlikte, <directive>Alias</directive> yönergelerinden önce

işleme sokulan <directive type="section"

module="core">Location</directive> bölümlerinin uygulanacağına dikkat

ediniz.)</p>

<p>Özellikle, <directive module="core">DocumentRoot</directive> dışında

bir dizine bir <directive>Alias</directive> oluşturuyorsanız hedef

dizine doğrudan erişim izni vermeniz gerekebilir.</p>

<example><title>Örnek:</title>

Alias /image /ftp/pub/image<br />

&lt;Directory /ftp/pub/image&gt;<br />

<indent>

Require all granted<br />

</indent>

&lt;/Directory&gt;

</example>

</usage>

</directivesynopsis>

<directivesynopsis>

<name>AliasMatch</name>

<description>URL’leri dosya sistemi konumlarıyla düzenli ifadeleri kullanarak

eşler.</description>

<syntax>AliasMatch <var>düzenli-ifade</var>

<var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>

<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>

</contextlist>

<usage>

<p>Bu yönerge <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşmek üzere bir

<glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> kabul etmesi dışında

<directive module="mod_alias">Alias</directive> yönergesine eşdeğerdir.

Belirtilen düzenli ifade <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşiyorsa

sunucu parantezli eşleşmeleri belirtilen dizgede kullanarak dosya yolunu

elde eder. Örneğin, <code>/icons</code> dizinini etkinleştirmek için şu

yazılabilir:</p>

<example>

AliasMatch ^/icons(.*) /usr/local/apache/icons$1

</example>

<p><glossary ref="regex">Düzenli ifadeler</glossary>in tamamı

kullanılabilmektedir. Örneğin, <code><em>URL-yolu</em></code> ile harf

büyüklüğüne duyarsız eşleşmeler sağlayacak takma adlar

kullanılabilir:</p>

<example>

AliasMatch (?i)^/image(.*) /ftp/pub/image$1

</example>

<p><directive module="mod_alias">Alias</directive>

ve <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> yönergeleri

arasındaki başlıca fark <directive module="mod_alias">Alias</directive>

yönergesinin, URI'nin ek parçasını, eşleşen parçayı geçip sağ tarafta

dosya yolunun ucuna kendiliğinden kopyalamasıdır. <directive

module="mod_alias">AliasMatch</directive> bunu böyle yapmaz. Yani hemen

her durumda, düzenli ifadenin istenen URI'nin tamamıyla baştan sona

eşleşmesi ve yer değiştirmeyi sağ tarafta yapması istenir.</p>

<p>Başka bir deyişle, basitçe

<directive module="mod_alias">Alias</directive> yerine

<directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> yazmakla aynı etkiyi

alamazsınız. En azından düzenli ifadenin başına bir <code>^</code> ve

sonuna bir <code>(.*)$</code>, ikinci değiştirgenin sonuna da bir

<code>$1</code> eklemeniz gerekir.</p>

<p>Örneğin aşağıdakini AliasMatch ile değiştirmek isteyelim:</p>

<example>

Alias /image/ /ftp/pub/image/

</example>

<p>Bu eşdeğer DEĞİLdir - bunu yapmayın! Bu herhangi bir yerinde /image/

dizgesi bulunan tüm istekleri /ftp/pub/image/ altına gönderecektir:</p>

<example>

AliasMatch /image/ /ftp/pub/image/

</example>

<p>Aynı etkiyi elde etmek için bu gerekiyor:</p>

<example>

AliasMatch ^/image/(.*)$ /ftp/pub/image/$1

</example>

<p>Şüphesiz, <directive module="mod_alias">Alias</directive> yönergesini

çalıştığı yerde <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive>

kullanmanın hiç gereği yoktur. <directive module="mod_alias"

>AliasMatch</directive> daha karmaşık şeyler yapmamızı sağlar. Örneğin

farklı dosya çeşitlerini farklı dizinlerden sunmak isteyelim:</p>

<example>

AliasMatch ^/image/(.*)\.jpg$ /files/jpg.images/$1.jpg<br/>

AliasMatch ^/image/(.*)\.gif$ /files/gif.images/$1.gif

</example>

</usage>

</directivesynopsis>

<directivesynopsis>

<name>Redirect</name>

<description>İstemciyi, bir yönlendirme isteği döndürerek farklı bir URL’ye

yönlendirir.</description>

<syntax>Redirect [<var>durum</var>] <var>URL-yolu</var>

<var>URL</var></syntax>

<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>

<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>

<override>FileInfo</override>

<usage>

<p><directive>Redirect</directive> yönergesi istemciye bir yönlendirme

isteği döndürerek eski URL’yi yenisiyle eşler.</p>

<p>Eski <code><em>URL-yolu</em></code> bir bölü çizgisi ile başlar ve harf

büyüklüğüne duyarlıdır (% imlemesi çözüldükten sonra).

<code><em>URL-yolu</em></code> olarak göreli yollara izin verilmez.</p>

<p><code><em>URL</em></code> ise ya bir şema ve konak ismi ile başlayan

bir mutlak URL ya da bir bölü çizgisi ile başlayan bir URL yolu olabilir.

İkinci durumda URL yolunun başına geçerli sunucu ismi ve şemayı sunucu

ekler.</p>

<p><code><em>URL-yolu</em></code> ile başlayan istekler istemciye hedef

<code><em>URL</em></code> konumuna bir yönlendirme isteği olarak

dönecektir. <code><em>URL-yolu</em></code>’nun devamı niteliğindeki ek

yol hedef URL’ye eklenir.</p>

<example><title>Örnek:</title>

# Farklı bir konaktaki bir URL'ye yönlendirme<br />

Redirect /hizmet http://iki.example.com/hizmet<br />

<br />

# Aynı konak üzerinde yönlendirme<br />

Redirect /bir /iki

</example>

<p>İstemcinin yaptığı <code>http://example.com/hizmet/fesmekan.txt</code>

isteğine karşılık istemciye isteği

<code>http://iki.example.com/hizmet/fesmekan.txt</code> olarak yapması

söylenecektir. Bu <code>GET</code> isteklerinde de geçerlidir. Örneğin,

<code>http://example.com/hizmet/foo.pl?q=23&amp;a=42</code> isteği

<code>http://iki.example.com/hizmet/foo.pl?q=23&amp;a=42</code> adresine

yönlendirilir. <code>POST</code>'ların iptal edileceğini unutmayın.<br />

Sadece tam yol parçaları eşleştirilir, bu nedenle

<code>http://example.com/hizmetfesmekan.txt</code> isteği yukarıdaki

yönlendirme ile eşleşmeyecektir. Düzenli ifadelerin kullanıldığı daha

karmaşık eşleşmeler için <directive module="mod_alias"

>RedirectMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>

<note><title>Bilginize</title>

<p>Yapılandırma dosyasında yer alış sırasına bakmaksızın

<directive>Redirect</directive> yönergeleri

<directive>Alias</directive> ve <directive>ScriptAlias</directive>

yönergelerinden önce ele alınır.</p></note>

<p>Herhangi bir <code><em>durum</em></code> belirtilmemişse "geçici"

yönlendirme (HTTP durum kodu: 302) yapılır. Bu, istemciye özkaynağın

geçici olarak başka yere taşındığını belirtir. Diğer HTTP durum

kodlarını döndürmek için kullanılabilecek <code><em>durum</em></code>

değerleri:</p>

<dl>

<dt><code>permanent</code></dt>

<dd>İstemciye özkaynağın kalıcı olarak taşındığını belirten kalıcı

yönlendirme durumu (301) döndürülür.</dd>

<dt><code>temp</code></dt>

<dd>İstemciye geçici yönlendirme durumu (302) döner. Bu öntanımlıdır.

</dd>

<dt><code>seeother</code></dt>

<dd>İstemciye özkaynağın yerine başka bir şey konduğunu belirten

"diğerine bak" durumu (303) döndürülür.</dd>

<dt><code>gone</code></dt>

<dd>İstemciye özkaynağın kalıcı olarak kaldırıldığını belirten "ölü

bağlantı" durumu (410) döner. Bu durumda <code><em>URL</em></code>

belirtilmez.</dd>

</dl>

<p>Diğer durum kodları için <code><em>durum</em></code> değiştirgesiyle

sayısal durum kodu belirtilir. Eğer durum 300 ile 399 arasındaysa bir

<code><em>URL</em></code> belirtmek gereklidir. Aksi takdirde,

<var>URL</var> bileşeni ihmal edilmelidir. Belirtilecek durum kodunun

geçerli bir HTTP Status kodu olmalı ve Apache HTTP Sunucusu kodu

bilmelidir (<code>http_protocol.c</code> dosyasında bulunan

<code>send_error_response</code> işlevine bakınız).</p>

<example><title>Örnek:</title>

Redirect permanent /bir http://example.com/iki<br />

Redirect 303 /yedi http://example.com/baskabisey

</example>

</usage>

</directivesynopsis>

<directivesynopsis>

<name>RedirectMatch</name>

<description>Geçerli URL ile eşleşen bir düzenli ifadeye dayanarak bir harici

yönlendirme gönderir.</description>

<syntax>RedirectMatch [<var>durum</var>] <var>düzenli-ifade</var>

<var>URL</var></syntax>

<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>

<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>

<override>FileInfo</override>

<usage>

<p>Bu yönerge <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşmek üzere bir

<glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> kabul etmesi dışında

<directive module="mod_alias">Redirect</directive> yönergesine

eşdeğerdir. Belirtilen düzenli ifade <code><em>URL-yolu</em></code> ile

eşleşiyorsa sunucu parantezli eşleşmeleri belirtilen dizgede kullanarak

dosya yolunu elde eder. Örneğin, tüm GIF dosyası isteklerini başka bir

sunucudaki aynı isimli JPEG dosyalarına yönlendirmek için şu

yazılabilir:</p>

<example>

RedirectMatch (.*)\.gif$ http://baska.example.com$1.jpg

</example>

<p><directive module="mod_alias">Alias</directive> ve

<directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> arasındaki farklarla

ilgili hususlar <directive module="mod_alias">Redirect</directive> ve

<directive module="mod_alias">RedirectMatch</directive> arasındakilere de

uygulanır. Ayrıntılar için <directive module="mod_alias"

>AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>

</usage>

</directivesynopsis>

<directivesynopsis>

<name>RedirectTemp</name>

<description>İstemciyi, geçici bir yönlendirme isteği döndürerek farklı bir

URL’ye yönlendirir.</description>

<syntax>RedirectTemp <var>URL-yolu</var> <var>URL</var></syntax>

<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>

<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>

<override>FileInfo</override>

<usage>

<p>Bu yönerge istemciye daima geçici yönlendirme durumu (302) döndürür.

Yani, <code>Redirect temp</code> ile aynı işi yapar.</p>

</usage>

</directivesynopsis>

<directivesynopsis>

<name>RedirectPermanent</name>

<description>İstemciyi, kalıcı bir yönlendirme isteği döndürerek farklı bir

URL’ye yönlendirir.</description>

<syntax>RedirectPermanent <var>URL-yolu</var> <var>URL</var></syntax>

<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>

<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist>

<override>FileInfo</override>

<usage>

<p>Bu yönerge istemciye daima kalıcı yönlendirme durumu (301) döndürür.

Yani, <code>Redirect permanent</code> ile aynı işi yapar.</p>

</usage>

</directivesynopsis>

<directivesynopsis>

<name>ScriptAlias</name>

<description>Bir URL’yi dosya sistemindeki bir yere eşler ve hedefi bir CGI betiği olarak çalıştırır.</description>

<syntax>ScriptAlias <var>URL-yolu</var>

<var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>

<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>

</contextlist>

<usage>

<p>Hedef dizini, <module>mod_cgi</module> modülünün CGI betiği

yorumlayıcısı tarafından çalıştırılacak betikleri içeren dizin olarak

imlemesi dışında <directive module="mod_alias">Alias</directive>

yönergesinin yaptığı işi yapar. <code><em>URL-yolu</em></code> ile

başlayan harf büyüklüğüne duyarlı URL’ler (% imlemesi çözüldükten

sonra), dosya sistemindeki bir tam yol olarak belirtilmiş

<code><em>dizin-yolu</em></code> ile başlayan betiklerle eşlenir.</p>

<example><title>Örnek:</title>

ScriptAlias /cgi-bin/ /siteler/cgi-bin/

</example>

<p><code>http://example.com/cgi-bin/foo</code> şeklindeki bir istek

sunucunun <code>/siteler/cgi-bin/foo</code> betiğini çalıştırmasına sebep

olur. Bu yapılandırma aslında şuna eşdeğerdir:</p>

<example>

Alias /cgi-bin/ /siteler/cgi-bin/<br />

&lt;Location /cgi-bin &gt;<br />

<indent>

SetHandler cgi-script<br />

Options +ExecCGI<br />

</indent>

&lt;/Location&gt;

</example>

<p><directive>ScriptAlias</directive> yönergesini bir betik veya eylemci

ile birlikte de kullanabilirsiniz. Örnek:</p>

<example>

ScriptAlias /cgi-bin/ /siteler/cgi-handler.pl

</example>

<p>Bu senaryoda <code>/cgi-bin/</code>’den istenen tüm dosyalar sizin

belirttiğiniz dosya tarafından işleme sokulacaktır. Bu yöntemle kendi

özel eylemcinizi kullanabilirsiniz. İsterseniz, bunu içerik eklemek

ya da ısmarlama bir eylem için bir CGI sarmalayıcısı olarak da

kullanabilirsiniz.</p>

<note type="warning">Yapılandırma değiştiğinde kaynak kodlarının ister

istemez açığa çıkmasını istemiyorsanız CGI betiklerinizi <directive

module="core">DocumentRoot</directive> altına koymayınız.

<directive>ScriptAlias</directive> yönergesi URL’yi doğru yere

eşlemekten başka orayı bir CGI betikleri dizini olarak imler. CGI

betiklerinizi <directive module="core">DocumentRoot</directive> altına

koyarsanız çalıştırmak için <directive>ScriptAlias</directive> değil,

<directive module="core" type="section" >Directory</directive>,

<directive module="core">SetHandler</directive> ve <directive

module="core">Options</directive> yönergelerini örnekteki gibi kullanın:

<example>

&lt;Directory /usr/local/apache2/htdocs/cgi-bin &gt;<br />

<indent>

SetHandler cgi-script<br />

Options ExecCGI<br />

</indent>

&lt;/Directory&gt;

</example>

Aynı dosya sistemi konumu ile çok sayıda <code><em>URL-yolu</em></code>

eşleşebileceğinden, bir <directive module="core">Directory</directive>

bölümü ile sınırlanmadığı takdirde CGI betiklerinin kaynak kodları açığa

çıkabilir; bu bakımdan <directive>ScriptAlias</directive> yönergesini yok

sayan URL yollarının belirtilebilme olasılığı gözardı

edilmemelidir.</note>

</usage>

<seealso><a href="/howto/cgi.html">CGI Öğreticisi</a></seealso>

</directivesynopsis>

<directivesynopsis>

<name>ScriptAliasMatch</name>

<description>Bir URL’yi dosya sistemindeki bir yere düzenli ifade kullanarak

eşler ve hedefi bir CGI betiği olarak çalıştırır.</description>

<syntax>ScriptAliasMatch <var>düzenli-ifade</var>

<var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax>

<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context>

</contextlist>

<usage>

<p>Bu yönerge <code><em>URL-yolu</em></code> ile eşleşmek üzere bir

<glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> kabul etmesi dışında

<directive module="mod_alias">ScriptAlias</directive> yönergesine

eşdeğerdir. Belirtilen düzenli ifade <code><em>URL-yolu</em></code> ile

eşleşiyorsa sunucu parantezli eşleşmeleri belirtilen dizgede kullanarak

dosya yolunu elde eder. Örneğin, standart <code>/cgi-bin</code> dizinini

etkin kılmak için şu yazılabilir:</p>

<example>

ScriptAliasMatch ^/cgi-bin(.*) /usr/local/apache/cgi-bin$1

</example>

<p>AliasMatch yönergesindeki gibi, <glossary ref="rexex">düzenli

ifadeler</glossary>in tamamı tüm güçleriyle kullanılabilmektedir.

Örneğin, <code><em>URL-yolu</em></code> için harf büyüklüğüne duyarsız

eşleşmeli bir takma ad oluşturmak mümkünür:</p>

<example>

ScriptAliasMatch (?i)^/cgi-bin(.*) /usr/local/apache/cgi-bin$1

</example>

<p><directive module="mod_alias">Alias</directive> ve

<directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> arasındaki farklarla

ilgili hususlar <directive module="mod_alias">ScriptAlias</directive> ve

<directive module="mod_alias">ScriptAliasMatch</directive> arasındakilere

de uygulanır. Ayrıntılar için <directive module="mod_alias"

>AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p>

</usage>

</directivesynopsis>

</modulesynopsis>