<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>

<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "/style/manualpage.dtd">

<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="/style/manual.tr.xsl"?>

<manualpage metafile="logs.xml.meta">

<title>Günlük Dosyaları</title>

<summary>

<p>Bir HTTP sunucusunu verimli şekilde yönetebilmek için oluşabilecek

sorunlardan başka sunucunun başarımı ve etkinliği hakkında da bazı geri

bildirimler almak gerekir. Apache HTTP Sunucusu çok kapsamlı ve esnek

bir günlükleme yeteneğine sahiptir. Bu belgede sunucunun günlükleme

yeteneğini nasıl yapılandıracağınızdan ve günlük kayıtlarını nasıl

yorumlayacağınızdan bahsedilecektir.</p>

</summary>

<section id="security">

<title>Güvenlik Uyarısı</title>

<p>Apache’nin günlük dosyalarını yazdığı dizine yazabilen birinin sunucuyu

başlatan kullanıcı kimliğine (bu genellikle root olur) erişim

kazanabileceğine hemen hemen kesin gözüyle bakılabilir. Sonuçlarının

neler olacağını kestiremiyorsanız günlüklerin yazıldığı dizinde <em>hiç

kimseye</em> yazma erişimi vermeyin; ayrıntılı bilgi için <a

href="misc/security_tips.html">güvenlik ipuçları</a> belgesine

bakınız.</p>

<p>Buna ilaveten, günlük dosyaları istemci tarafından sağlanmış bilgiler

de içerebilir. Bu nedenle, kötü niyetli istemcilerin günlük dosyalarına

denetim karakterleri girmeleri olasılığına karşı ham günlükler ele

alınırken dikkatli olunmalıdır.</p>

</section>

<section id="errorlog">

<title>Hata Günlüğü</title>

<related>

<directivelist>

<directive module="core">ErrorLog</directive>

<directive module="core">LogLevel</directive>

</directivelist>

</related>

<p>İsmi ve yeri <directive module="core">ErrorLog</directive> yönergesi

ile belirtilen sunucu hata günlüğü, en önemli günlük dosyasıdır. Apache

httpd tarafından istekler işlenirken saptanan hatalar ve tanı bilgileri

bu dosyaya gönderilir. Sunucuyu başlatırken veya sunucu çalışırken bir

sorunla karşılaşıldığında, neyin yanlış gittiğini öğrenmek için

bakılacak ilk yer burasıdır. Günlük kaydı çoğunlukla sorunun nasıl

düzeltileceği ile ilgili ayrıntıları da içerir.</p>

<p>Hata günlüğü normal olarak bir dosyaya yazılır (genellikle, dosyanın

ismi Unix sistemlerinde <code>error_log</code>, OS/2 ve Windows’ta ise

<code>error.log</code>’dur). Ayrıca, Unix sistemlerinde sunucunun

hataları <code>syslog</code>’a veya <a href="#piped">borulamak suretiyle

bir programa</a> aktarması da mümkündür.</p>

<p>Hata günlüğünün biçemi anlaşılır olup içeriği kısmen serbestçe

belirlenir. Çoğu hata günlüğü girdisinde bulunan belli başlı bilgiler

vardır. Örnek tipik bir hata iletisi içermektedir:</p>

<example>

[Wed Oct 11 14:32:52 2000] [error] [client 127.0.0.1]

client denied by server configuration:

/export/home/live/ap/htdocs/test

</example>

<p>Günlük girdisinin ilk öğesi iletinin yazıldığı tarih ve saatten oluşur.

İkinci öğe raporlanan bilginin önem derecesini belirtir. Hata günlüğüne

gönderilecek hata türlerinin önem seviyesini belirlemek için <directive

module="core">LogLevel</directive> yönergesi kullanılır. Üçüncü öğe

hatanın üretilmesine sebep olan istemcinin IP adresini içerir. Kalanı

iletinin kendisidir (duruma bakılırsa sunucu istemci erişimini reddetmek

üzere yapılandırılmış). Sunucu istenen belgenin (belge yolunu değil)

dosya sistemindeki yolunu raporlamıştır.</p>

<p>Hata günlüğünde görünebilecek ileti çeşitliliği oldukça fazladır. Çoğu

yukarıdaki örneğin benzeridir. Hata günlüğü ayrıca, CGI betiklerinin

hata ayıklama çıktılarını da içerir. Bir CGI betiği tarafından standart

hataya (<code>stderr</code>) yazılan her türlü bilgi doğrudan hata

günlüğüne kopyalanır.</p>

<p>Hata günlüğünü bilgi ekleyerek veya kaldırarak kişiselleştirmek

mümkündür. Bununla birlikte, hata günlüğü girdilerinin ilgili olduğu

isteklerin <a href="#accesslog">erişim günlüğünde</a> de girdileri

vardır. Örneğin, yukarıdaki girdi, erişim günlüğünde 403 durum kodlu bir

girdiyle ilgilidir. Erişim günlüğünü de kişiselleştirmek mümkün

olduğundan hata durumlarında bu günlük dosyasını da kullanarak daha

fazla bilgi sağlayabilirsiniz.</p>

<p>Sunucuyu denerken olası sorunlara karşı hata günlüğünü sürekli

izlemelisiniz. Unix sistemlerinde bunu şöyle bir komutla

sağlayabilirsiniz:</p>

<example>

tail -f error_log

</example>

</section>

<section id="accesslog">

<title>Erişim Günlüğü</title>

<related>

<modulelist>

<module>mod_log_config</module>

<module>mod_setenvif</module>

</modulelist>

<directivelist>

<directive module="mod_log_config">CustomLog</directive>

<directive module="mod_log_config">LogFormat</directive>

<directive module="mod_setenvif">SetEnvIf</directive>

</directivelist>

</related>

<p>Sunucu erişim günlüğü sunucu tarafından işleme alınan tüm istekleri

kaydeder. Erişim günlüğünün yeri ve içeriği <directive

module="mod_log_config">CustomLog</directive> yönergesi ile belirlenir.

<directive module="mod_log_config">LogFormat</directive> yönergesi ile

günlük içeriğini kişiselleştirmek mümkündür. Bu bölümde sunucunun

bilgileri erişim günlüğüne kaydetmesi için nasıl yapılandırılacağından

bahsedilecektir.</p>

<p>Şüphesiz, bilginin erişim günlüğünde saklanması günlük yönetiminde ilk

adımı oluşturur. Sonraki adım yararlı istatistikleri üretmek için bu

bilgiyi incelemektir. Günlük incelemesi bu belgenin kapsamına dahil

değildir ve aslında bu işlem sunucunun yaptığı işlerden biri değildir.

Bu konu ve günlük incelemesi yapan uygulamalar hakkında daha ayrıntılı

bilgi edinmek için <a

href="http://dmoz.org/Computers/Software/Internet/Site_Management/Log_analysis/"

>dmoz.org</a> veya <a

href="http://dir.yahoo.com/Computers_and_Internet/Software/Internet/World_Wide_Web/Servers/Log_Analysis_Tools/"

>Yahoo</a>’ya bakınız.</p>

<p>Apache httpd’nin çeşitli sürümlerinde erişim günlüklerini denetlemek

için kullanılan diğer modüller ve yönergeler arasında mod_log_referer,

mod_log_agent modülleri ve <code>TransferLog</code> yönergesi

sayılabilir. Artık, daha eski tüm diğer yönergelerin işlevselliklerini

bir araya toplayan <directive module="mod_log_config"

>CustomLog</directive> yönergesi kullanılmaktadır.</p>

<p>Erişim günlüğünün girdi biçemi kolayca isteğe göre

düzenlenebilmektedir. Biçemi belirtmekte kullanılan biçem dizgesi, C

tarzı printf(1) biçem dizgesini andırır. Sonraki bölümlerde bazı

örneklere yer verilmiştir. Biçem dizgesini oluşturan belirteçlerin tam

listesi için <module>mod_log_config</module> belgesinin <a

href="mod/mod_log_config.html#formats">Günlük Girdilerinin

Kişiselleştirilmesi</a> bölümüne bakınız.</p>

<section id="common">

<title>Ortak Günlük Biçemi (OGB)</title>

<p>Erişim günlüğü için sıklıkla kullanılan bir yapılandırma:</p>

<example>

LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %&gt;s %b" common<br />

CustomLog logs/access_log common

</example>

<p>İlk satırda belli bir biçem dizgesi için <code>common</code> diye bir

<em>takma ad</em> tanımlanmaktadır. Biçem dizgesi, sunucuya hangi

belli bir bilgi parçalarını günlükleyeceğini söyleyen % imli biçem

belirteçlerinden oluşur. Biçem dizgesine ayrıca dizgesel sabitler de

yerleştirilebilir ve bunlar erişim günlüğüne oldukları gibi

kopyalanırlar. Biçem dizgesi içinde çift tırnak karakteri (") biçem

dizgesini vaktinden önce sonlandırmaması için ters bölü çizgisi ile

öncelenmelidir. Biçem dizgesi ayrıca, satır sonlarını belirtmek için

"<code>\n</code>" ve sekmeleri belirtmek için "<code>\t</code>"

denetim karakterlerini de içerebilir.</p>

<p><directive module="mod_log_config">CustomLog</directive> yönergesi

evvelce tanımlanmış bir <em>takma adı</em> kullanarak yeni bir günlük

dosyası tanımlar. Erişim günlüğünün dosya ismi bölü çizgisi ile

başlamadıkça dosya yolunun <directive module="core"

>ServerRoot</directive> değerine göreli olduğu varsayılır.</p>

<p>Yukarıdaki yapılandırma günlük dosyasına girdileri Ortak Günlük

Biçemi (Common Log Format) adı verilen standart biçemde yazar.

Bu standart biçem başka HTTP sunucuları tarafından da kullanılır ve

çoğu günlük inceleme yazılımı tarafından tanınır. Ortak Günlük

Biçeminde üretilen günlük girdileri şöyle görünür:</p>

<example>

127.0.0.1 - frank [10/Oct/2000:13:55:36 -0700] "GET

/apache_pb.gif HTTP/1.0" 200 2326

</example>

<p>Bu günlük girdisini parça parça açıklayalım:</p>

<dl>

<dt><code>127.0.0.1</code> (<code>%h</code>)</dt>

<dd>Bu, sunucuya istek yapan istemcinin (uzak konağın) IP adresidir.

Eğer <directive module="core">HostnameLookups</directive>

yönergesine <code>On</code> değeri atanmışsa sunucu bu IP adresi

için DNS sorgusu yapacak ve IP adresi yerine bulduğu konak ismini

yazmaya çalışacaktır. Bununla birlikte, bu işlem sunucuyu epeyce

yavaşlattığından önerilmemektedir. Konak isimlerini saptamak için en

iyisi günlük girdilerini <program>logresolve</program> gibi bir

günlük işlemcisinden geçirmektir. Burada raporlanan IP adresi

doğrudan istemcinin IP adresi olmayabilir. Eğer sunucu ile istemci

arasında bir vekil sunucu varsa bu IP adresi, vekil sunucunun IP

adresi olacaktır.</dd>

<dt><code>-</code> (<code>%l</code>)</dt>

<dd>Çıktıdaki bir "tire" imi istenen bilgi parçasının mevcut olmadığı

anlamına gelir. Bu durumda, mevcut olmayan bilgi istemci makine

üzerinde <code>identd</code> tarafından belirlenen istemcinin RFC

1413 kimliğidir. Bu bilgi oldukça güvenilmezdir ve sıkıca denetlenen

iç ağlar haricinde hemen hemen asla kullanılmamalıdır. Apache,

<directive module="core">IdentityCheck</directive> yönergesine

<code>On</code> değeri atanmış olmadıkça bu bilgiyi saptamaya

uğraşmaz.</dd>

<dt><code>frank</code> (<code>%u</code>)</dt>

<dd>Bu, belge isteğinde bulunan kişinin HTTP kimlik doğrulamasıyla

saptanan kullanıcı kimliğidir. Bu değer CGI betiklerine

<code>REMOTE_USER</code> ortam değişkeni ile sağlanır. Eğer istek

için durum kodu 401 ise (aşağıya bakınız) henüz kullanıcının kimliği

doğrulanmamış olacağından bu değere güvenilmemelidir. Eğer belge

parola korumalı değilse günlüğün bu kısmı da yukarıdaki gibi

"<code>-</code>" olacaktır.</dd>

<dt><code>[10/Oct/2000:13:55:36 -0700]</code>

(<code>%t</code>)</dt>

<dd>İsteğin alındığı tarih ve saat. Biçemi şöyledir:

<p class="indent">

<code>[gün/ay/yıl:saat:dakika:saniye dilim]<br />

gün    = 2 hane<br />

ay     = 3 harf<br />

yıl    = 4 hane<br />

saat   = 2 hane<br />

dakika = 2 hane<br />

saniye = 2 hane<br />

dilim  = (`+' | `-') 4 hane</code>

</p>

Günlük biçem dizgesinde zaman gösterim biçemini

<code>%{<em>biçem</em>}t</code> şeklinde belirtmek de mümkündür.

Buradaki <code><em>biçem</em></code> dizgesi, stardart C

kütüphanesindeki <code>strftime(3)</code> işlevi için tanımlanmış

biçem belirteçleriyle oluşturulabilir.

</dd>

<dt><code>"GET /apache_pb.gif HTTP/1.0"</code>

(<code>\"%r\"</code>)</dt>

<dd>İstemciden alınan istek satırının çift tırnaklar arasında

gösterilmesi istenmiştir. İstek satırı en yararlı bilgi parçalarını

içerir. Birincisi, istemci tarafından kullanılan yöntem

<code>GET</code>’miş. İkinci olarak istemci

<code>/apache_pb.gif</code> dosyasını istemiş ve üçüncü olarak

istemci <code>HTTP/1.0</code> protokolünü kullanmış. İstek satırının

bazı parçalarını bağımsız olarak da günlüklemek mümkündür. Örneğin,

"<code>%m %U%q %H</code>" dizgesi, yöntem, yol, sorgu dizgesi ve

protokolü kaydedecektir; bu dizge "<code>%r</code>" biçem

belirtecinin tek başına yaptığı işi yapar.</dd>

<dt><code>200</code> (<code>%&gt;s</code>)</dt>

<dd>Bu, sunucunun istemciye gönderdiği durum kodudur. İsteğin

başarıyla yerine getirilip getirilmediğini gösterdiği için bu bilgi

çok değerlidir. Durum kodu 2 ile başlıyorsa istek başarıyla yerine

getirilmiştir, 3 ile başlıyorsa yönlendirilmiştir, 4 ile başlıyorsa

istemci tarafında bir hata oluşmuştur, 5 ile başlıyorsa sunucuda bir

hata oluşmuştur. Olası hata kodlarının tam listesi <a

href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616.txt">RFC2616 Hiper

Metin Aktarım Protokolü</a>nün 10. bölümünde bulunabilir.</dd>

<dt><code>2326</code> (<code>%b</code>)</dt>

<dd>Son parça istemciye döndürülen nesnenin yanıt başlığı hariç

uzunluğudur. Eğer istemciye bir içerik döndürülmemişse bu değer

"<code>-</code>" olacaktır. Bunun yerine günlüğe "<code>0</code>"

yazdırmak için <code>%B</code> belirtecini kullanınız.</dd>

</dl>

</section>

<section id="combined">

<title>Birleşik Günlük Biçemi</title>

<p>Sıklıkla kullanılan diğer bir biçem dizgesi Birleşik Günlük Biçemi

(Combined Log Format) olup şöyle kullanılabilir:</p>

<example>

LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %&gt;s %b \"%{Referer}i\"

\"%{User-agent}i\"" combined<br />

CustomLog log/access_log combined

</example>

<p>Bu biçem ilaveten 2 alan içermesi dışında Ortak Günlük Biçemi ile

aynıdır. İlave alanların ikisi de <code>%{<em>başlık</em>}i</code>

biçeminde olup buradaki <code><em>başlık</em></code>, HTTP isteğindeki

başlık alanlarından biridir. Bu biçemin kullanıldığı bir erişim

günlüğü girdisi şöyle olurdu:</p>

<example>

127.0.0.1 - frank [10/Oct/2000:13:55:36 -0700] "GET

/apache_pb.gif HTTP/1.0" 200 2326

"http://www.example.com/start.html" "Mozilla/4.08 [en]

(Win98; I ;Nav)"

</example>

<p>Ek alanlar:</p>

<dl>

<dt><code>"http://www.example.com/start.html"</code>

(<code>\"%{Referer}i\"</code>)</dt>

<dd>HTTP istek başlığı "Referer". İstemcinin raporladığı isteğin

kaynaklandığı URI. (Bu isteğin yapılmasını sağlayan bağlantıyı

içeren URL veya istek bir sayfanın bileşenleri ile ilgiliyse istenen

sayfanın URL’si olabilir.)</dd>

<dt><code>"Mozilla/4.08 [en] (Win98; I ;Nav)"</code>

(<code>\"%{User-agent}i\"</code>)</dt>

<dd>Tarayıcı kimliğini içeren HTTP istek başlığı. Bu istemcinin

tarayıcısının raporladığı kendi tanıtım bilgisidir.</dd>

</dl>

</section>

<section id="multiple">

<title>Çok Sayıda Erişim Günlüğü</title>

<p>Yapılandırma dosyasında çok sayıda <directive

module="mod_log_config">CustomLog</directive> yönergesi kullanarak çok

sayıda erişim günlüğü kolayca oluşturulabilir. Örneğin aşağıdaki

yönergelerle 3 tane erişim günlüğü oluşturulacaktır. İlki temel OGB

bilgisini içerirken diğer ikisi isteğin kaynaklandığı yeri ve tarayıcı

kimliğini içerir. Son iki <directive module="mod_log_config"

>CustomLog</directive> satırı ayrıca, <code>ReferLog</code> ve

<code>AgentLog</code> yönergelerinin etkilerinin nasıl taklit

edileceğini de göstermektedir.</p>

<example>

LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %&gt;s %b" common<br />

CustomLog logs/access_log common<br />

CustomLog logs/referer_log "%{Referer}i -&gt; %U"<br />

CustomLog logs/agent_log "%{User-agent}i"

</example>

<p>Bu örnek ayrıca, <directive module="mod_log_config"

>LogFormat</directive> yönergesi ile bir takma ad tanımlamanın şart

olmadığını da göstermektedir. Günlük biçemi doğrudan <directive

module="mod_log_config">CustomLog</directive> yönergesinde

belirtilebilir.</p>

</section>

<section id="conditional">

<title>Şarta Bağlı Günlükler</title>

<p>Bazı durumlarda istemcinin yaptığı isteğe bağlı olarak erişim

günlüğünde belli girdilerin dışlanması gerekebilir. Bu, <a

href="env.html" >ortam değişkenleri</a> sayesinde kolayca yerine

getirilebilir. Önce isteğin belli koşulları sağladığını belirten bir

ortam değişkeni ataması yapılır. Bu işlem <directive

module="mod_setenvif">SetEnvIf</directive> yönergesi ile yapılır.

Sonra da, ortam değişkenine bağlı olarak isteklerin günlüğe dahil

edilip edilmeyeceği <directive

module="mod_log_config">CustomLog</directive> yönergesinin

<code>env=</code> deyimi kullanılarak belirtilir. Bazı örnekler:</p>

<example>

# yerel konaktan kaynaklanan istekleri imleyelim<br />

SetEnvIf Remote_Addr "127\.0\.0\.1" kaydetme<br />

# robots.txt dosyası isteklerini imleyelim<br />

SetEnvIf Request_URI "^/robots\.txt$" kaydetme<br />

# Kalanları günlüğe kaydedelim<br />

CustomLog logs/access_log common env=!kaydetme

</example>

<p>Başka bir örnek olarak, Türkçe belge isteklerini bir dosyaya diğer

dillerdeki istekleri başka bir dosyaya kaydedelim.</p>

<example>

SetEnvIf Accept-Language "tr" turkce<br />

CustomLog logs/turkce_log common env=turkce<br />

CustomLog logs/diger_diller_log common env=!turkce

</example>

<p>Şarta bağlı günlük kaydının çok esnek ve güçlü olabileceğini

göstermiş olsak da günlük içeriğini denetlemenin tek yolu bu değildir.

Günlük dosyaları sunucu etkinliğini eksiksiz olarak kaydedebildikleri

takdirde daha yararlı olurlar. Günlük dosyalarını sonradan işleme tabi

tutarak istenmeyen girdileri kaldırılmış bir kopya almak hem kolay hem

de daha yararlıdır.</p>

</section>

</section>

<section id="rotation">

<title>Günlük Çevrimi</title>

<p>Yükü ağır sunucularda günlük dosyalarına kaydedilen bilginin miktarı

çok büyük boyutlara ulaşabilir. 10.000 istek içeren bir erişim günlüğü

yaklaşık 1MB yer kaplar. Etkin günlük dosyasını belirli aralıklarla

değiştirmek veya silmek gerekebilir. Apache çalışırken dosyayı sürekli

açık tuttuğu ve yazdığı için bu işlem sunucu çalışırken yapılamaz. Bu

bakımdan, günlük dosyası değiştirildikten veya silindikten sonra yeni

dosyanın açılması için <a href="stopping.html">sunucunun yeniden

başlatılması</a> gerekir.</p>

<p><a href="stopping.html#graceful">Nazikçe yeniden başlatmak</a>

suretiyle sunucunun, mevcut ve bekleyen bağlantıları kaybetmeden yeni

günlük dosyalarını açması sağlanabilir. Bununla birlikte, bu işlem

sırasında sunucunun eski isteklere sunumu bitirene kadar eski günlük

dosyalarına yazmaya devam edebilmesi gerekir. Bu bakımdan, yeniden

başlatmanın ardından eski günlük dosyaları üzerinde bir işlem yapmadan

önce biraz beklemek gerekir. Günlük dosyalarını döndürürken kullanılan

senaryolarda genellikle eski günlük dosyaları yer kazanmak için

sıkıştırılırlar:</p>

<example>

mv access_log access_log.old<br />

mv error_log error_log.old<br />

apachectl graceful<br />

sleep 600<br />

gzip access_log.old error_log.old

</example>

<p>Günlük çevrimi yapmanın başka bir yolu da sonraki bölümde açıklandığı

gibi <a href="#piped">borulu günlükler</a> kullanmaktır.</p>

</section>

<section id="piped">

<title>Borulu Günlükler</title>

<p>Apache httpd hata ve erişim günlüklerini doğrudan bir dosyaya yazmak

yerine bir boru üzerinden başka bir sürece yazabilir. Bu yetenek ana

sunucuya herhangi bir kod eklemeksizin günlükleme esnekliğini şaşırtıcı

derecede arttırır. Günlükler boruya yazılmak istenirse dosya ismini boru

karakteriyle ("<code>|</code>") değiştirip ardına günlük girdilerini

standart girdisinden kabul edecek programın ismini eklemek yeterlidir.

Apache sunucusu başlatıldığı zaman borulu günlük işlemini de

başlatacaktır. Eğer sunucu çalışırken günlükleri kabul eden süreç

çökerse Apache bu programı yeniden başlatır. (Bu son özelliği sebebiyle

bu tekniğe “güvenilir borulu günlükleme” adını veriyoruz.)</p>

<p>Borulu günlük süreçleri ana Apache httpd süreci tarafından başlatılır

ve bu süreçler ana Apache httpd sürecinin kullanıcı kimliğini miras

alırlar. Yani borulu günlükleme programları aslında root tarafından

çalıştırılmış gibi olur. Bu bakımdan, bu programları basit ve güvenilir

kılmak çok önemlidir.</p>

<p>Borulu günlüklerin önemli kullanım alanlarından biri de sunucuyu

yeniden başlatmak gerekmeksizin günlük çevrimini mümkün kılmaktır.

Apache HTTP sunucusu bu amaçla kullanılmak üzere

<program>rotatelogs</program> diye bir program içerir. Örneğin,

günlükleri 24 saatte bir döndürmek isterseniz bunu şöyle

yapabilirsiniz:</p>

<example>

CustomLog "|/usr/local/apache/bin/rotatelogs

/var/log/access_log 86400" common

</example>

<p>Borunun diğer ucundaki süreci başlatacak komutun tırnak içine

alındığına dikkat ediniz. Bu örnekler erişim günlüğü için verilmişse de

aynı teknik hata günlüğü için de kullanılabilir.</p>

<p>Hariçten bir uygulama olarak <a

href="http://www.cronolog.org/">cronolog</a> isminde buna benzer ancak

çok daha esnek bir program daha vardır.</p>

<p>Borulu günlükler de şarta bağlı günlükleme kadar güçlü olmakla beraber

çevrimdışı ardıl işlemler gibi daha basit çözümler için

kullanılmamalıdır.</p>

</section>

<section id="virtualhost">

<title>Sanal Konaklar</title>

<p>Bir sunucu çok sayıda <a href="vhosts/">sanal konak</a> ile hizmet

sunarken bunların günlük kayıtları için çeşitli seçenekler mevcuttur.

İlk seçenekte, sanki sunucu tek bir konakla hizmet sunuyormuş gibi

günlük kaydı yapılır. Günlükleme yönergelerini <directive module="core"

type="section">VirtualHost</directive> bölümlerinin dışına, ana sunucu

bağlamına yerleştirerek tüm isteklerin aynı erişim ve hata günlüğüne

yazılmasını sağlamak olasıdır. Bu teknik, tek tek sanal konaklar için

kolayca istatistik toplamaya izin vermez.</p>

<p>Eğer <directive module="mod_log_config">CustomLog</directive>

veya <directive module="core">ErrorLog</directive> yönergesi bir

<directive module="core" type="section">VirtualHost</directive> bölümüne

yerleştirilirse bu sanal konağa bütün erişimler veya hatalar belirtilen

dosyaya günlüklenecektir. Böyle günlükleme yönergeleri içermeyen sanal

konakların günlükleri hala ana sunucunun hata ve erişim günlüklerine

yazılmaya devam edecektir. Bu teknik az sayıda sanal konak barındıran

sunucular için çok kullanışlıdır. Fakat sanal konak sayısı çok fazlaysa

bu teknikle günlük dosyalarını yönetmek çok karmaşık bir hal alabilir.

Ayrıca, <a href="vhosts/fd-limits.html">yetersiz dosya tanıtıcısı</a>

sorunlarıyla çok sık karşılaşılabilir.</p>

<p>Erişim günlükleri için çok az bir fedakarlıkla çok iyi bir çözüm vardır.

Günlük biçemine sanal konaklarla ilgili bilgi eklemek suretiyle tüm

konakların aynı günlük dosyasını kullanmaları olasıdır. Böylece günlük

dosyası sonradan her sanal konak için ayrı bir dosya oluşturmak üzere

ayrıştırılabilir. Örneğin, bu işlem için şu yönergeler kullanılıyor

olsun:</p>

<example>

LogFormat "%v %l %u %t \"%r\" %&gt;s %b"

ortaksankon<br />

CustomLog logs/access_log ortaksankon

</example>

<p><code>%v</code> belirteci isteği sunan sanal konağın ismini günlüğe

yazmak için kullanılır. Daha sonra <a

href="programs/other.html">split-logfile</a> gibi bir program

kullanarak, bu dosyadan her sanal konak için ayrı birer dosya elde

edilebilir.</p>

</section>

<section id="other">

<title>Diğer Günlük Dosyaları</title>

<related>

<modulelist>

<module>mod_logio</module>

<module>mod_log_forensic</module>

<module>mod_cgi</module>

<module>mod_rewrite</module>

</modulelist>

<directivelist>

<directive module="mod_log_config">LogFormat</directive>

<directive module="mod_log_forensic">ForensicLog</directive>

<directive module="mpm_common">PidFile</directive>

<directive module="mod_rewrite">RewriteLog</directive>

<directive module="mod_rewrite">RewriteLogLevel</directive>

<directive module="mod_cgi">ScriptLog</directive>

<directive module="mod_cgi">ScriptLogBuffer</directive>

<directive module="mod_cgi">ScriptLogLength</directive>

</directivelist>

</related>

<section>

<title>Gönderilen ve alınan bayt sayısının günlüklenmesi</title>

<p><module>mod_logio</module> modülü <directive

module="mod_log_config">LogFormat</directive> yönergesinde kullanılan

biçem belirteçlerine alınan ve gönderilen bayt sayıları için iki

belirteç (%I ve %O) ekler.</p>

</section>

<section>

<title>Adli Günlük</title>

<p><module>mod_log_forensic</module> modülü istemci isteklerinin kanıt

olarak kullanılmak amacıyla günlüklenmesini sağlar. Günlükleme her

istek için isteğe hizmet sunmadan önce ve sonra olmak üzere iki defa

yapılır. Böylece günlük dosyasında başarılı her istek için iki satır

bulunur. Adli günlükleme çok sıkı kurallara tabi olup

kişiselleştirilemez. Güvenlik ve hata ayıklama aracı olarak yararlı

değildir.</p>

</section>

<section id="pidfile">

<title>PID Dosyası</title>

<p>Apache httpd başlatıldığında, ana httpd sürecinin kimliği (PID)

<code>logs/httpd.pid</code> dosyasına kaydedilir. Bu dosyanın ismi

<directive module="mpm_common">PidFile</directive> yönergesi ile

değiştirilebilir. Bu süreç kimliği sistem yöneticisi tarafından ana

sürece sinyal göndererek artalan sürecini sonlandırmak veya yeniden

başlatmak için kullanılır. Windows üzerinde bu işlem için

<code>-k</code> komut satırı seçeneği kullanılır. Bu konuda daha

ayrıntılı bilgi edinmek için <a href="stopping.html">Durdurma ve

Yeniden Başlatma</a> belgesine bakınız.</p>

</section>

<section id="scriptlog">

<title>Betik Günlüğü</title>

<p><directive module="mod_cgi">ScriptLog</directive> yönergesi CGI

betiklerinin girdi ve çıktılarını kaydetmenizi mümkün kılmak suretiyle

hata ayıklamaya yardımcı olur. Bu sadece deneysel amaçla kullanılmalı,

asıl sunucuya uygulanmamalıdır. <a href="mod/mod_cgi.html">mod_cgi</a>

belgesinde daha fazla bilgi bulunabilir.</p>

</section>

<section id="rewritelog">

<title>Yeniden Yazım Günlüğü</title>

<p>Güçlü ve karmaşık <a href="mod/mod_rewrite.html">mod_rewrite</a>

özellikleri kullanılırken, hata ayıklamaya yardımcı olmak için

<directive module="mod_rewrite">RewriteLog</directive> yönergesini

kullanmak gerekebilir. Yönerge, günlük dosyasında yeniden yazım

motorunun istekleri nasıl dönüştürdüğüyle ilgili ayrıntılı bir döküm

üretir. Ayrıntı seviyesi <directive module="mod_rewrite"

>RewriteLogLevel</directive> yönergesi ile belirlenir.</p>

</section>

</section>

</manualpage>