<?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>

<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "/style/manualpage.dtd">

<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="/style/manual.tr.xsl"?>

<manualpage metafile="install.xml.meta">

<title>Derleme ve Kurulum</title>

<summary>

<p>Bu belge Apache HTTP Sunucusunun sadece Unix ve Unix benzeri

sistemlerde derlenmesini ve kurulmasını kapsar. Windows üzerinde

derleme ve kurulum için <a href="platform/windows.html">Apache HTTPd’nin

Microsoft Windows ile kullanımı</a> bölümüne bakınız. Diğer platformlar

için ise <a href="platform/">platform</a> belgelerine bakınız.</p>

<p>Apache HTTPd, derleme ortamını oluşturmak için çoğu Açık Kaynak Kodlu

projenin yaptığı gibi <code>libtool</code> ve <code>autoconf</code>

kullanır.</p>

<p>Eğer sadece sürüm yükseltiyorsanız (2.2.50’den 2.2.51’e yükseltmek

gibi) lütfen doğrudan <a href="#upgrading">Yükseltme</a> bölümüne

atlayınız.</p>

</summary>

<seealso><a href="programs/configure.html">Kaynak ağacının yapılandırılması</a></seealso>

<seealso><a href="invoking.html">Apache HTTPd’nin başlatılması</a></seealso>

<seealso><a href="stopping.html">Durdurma ve yeniden başlatma</a></seealso>

<section id="overview"><title>Tez canlılar için genel bir bakış</title>

<table>

<columnspec><column width=".13"/><column width=".80"/></columnspec>

<tr>

<td><a href="#download">İndirme</a></td>

<td><code>$ lynx http://httpd.apache.org/download.cgi</code>

</td>

</tr>

<tr>

<td><a href="#extract">Paketi açma</a></td>

<td><code>$ gzip -d httpd-<em>NN</em>.tar.gz<br />

$ tar xvf httpd-<em>NN</em>.tar<br />

$ cd httpd-<em>NN</em></code></td>

</tr>

<tr>

<td><a href="#configure">Yapılandırma</a></td>

<td><code>$ /configure --prefix=<em>ÖNEK</em></code>

</td>

</tr>

<tr>

<td><a href="#compile">Derleme</a></td>

<td><code>$ make</code> </td>

</tr>

<tr>

<td><a href="#install">Kurulum</a></td>

<td><code>$ make install</code> </td>

</tr>

<tr>

<td><a href="#customize">Kişiselleştirme</a></td>

<td><code>$ vi <em>ÖNEK</em>/conf/httpd.conf</code> </td>

</tr>

<tr>

<td><a href="#test">Deneme</a></td>

<td><code>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k start</code>

</td>

</tr>

</table>

<p><em>NN</em> yerine kuracağınız sürümü, <code><em>ÖNEK</em></code>

yerine de dosya sisteminde sunucunun altına kurulacağı dizin yolunu

yazınız. <code><em>ÖNEK</em></code> belirtilmezse

<code>/usr/local/apache2</code> öntanımlıdır.</p>

<p>Derleme ve kurulum işleminin her aşaması, Apache HTTPd Sunucusunun

derlenmesi ve kurulması için gerekenler başta olmak üzere aşağıda

ayrıntılı olarak açıklanmıştır.</p>

</section>

<section id="requirements"><title>Gereksinimler</title>

<p>Apache HTTPd’yi derleyebilmek için şunlar mevcut olmalıdır:</p>

<dl>

<dt>Disk Alanı</dt>

<dd>Geçici olarak en azından 50 MB boş disk alanınız olduğundan emin

olunuz. Kurulumdan sonra Apache yaklaşık 10 MB disk alanı kaplıyor

olacaktır. Asıl disk alanı gereksinimi seçtiğiniz yapılandırma

seçenekleri ve üçüncü parti modüllere göre değişiklik

gösterecektir.</dd>

<dt>ANSI-C Derleyici ve Derleme Sistemi</dt>

<dd>Bir ANSI-C derleyicinin kurulu olduğundan emin olunuz. <a

href="http://www.gnu.org/">Free Software Foundation (FSF)</a>

tarafından dağıtılan <a

href="http://gcc.gnu.org/">GNU C derleyicisini

(GCC)</a> kullanmanız önerilir. GCC yoksa en azından satıcınızın

derleyicisinin ANSI uyumlu olduğundan emin olunuz. Ayrıca,

<code>PATH</code> ortam değişkeninizin içerdiği yollarda

<code>make</code> gibi temel derleme araçları da bulunmalıdır.</dd>

<dt>Zamanın doğru belirlenmesi</dt>

<dd>HTTP protokolünün elemanları sunuldukları tarih ve saate göre ifade

edilirler. Bu bakımdan sisteminizdeki zaman ayarlama oluşumunun

ayarlarını gözden geçirmenizin tam sırasıdır. Bu amaçla, Ağ Zaman

Protokolüne (NTP) göre çalışan <code>ntpdate</code> veya

<code>xntpd</code> programları kullanılır. NTP yazılımları ve halka

açık zaman sunucuları hakkında daha ayrıntılı bilgi için <a

href="http://www.ntp.org">NTP sitesine bakınız</a>.</dd>

<dt><a href="http://www.perl.org/">Perl 5</a> [SEÇİMLİK]</dt>

<dd>Perl ile yazılmış <program>apxs</program> veya

<program>dbmmanage</program> gibi bazı betikleri desteklemek için

Perl 5 yorumlayıcısı gerekir (5.003 veya daha yeni sürümleri

yeterlidir). Eğer sisteminizde birden fazla Perl yorumlayıcı

kuruluysa (örneğin, sistem geneli için Perl 4, kendi kullanımızı için

Perl 5 kurulu olabilir), doğru sürümün kullanılacağından emin olmak

bunu <program>configure</program> betiğine <code>--with-perl</code>

seçeneğini kullanarak belirtmeniz önerilir. Eğer

<program>configure</program> betiği sisteminizde Perl 5 yorumlayıcısı

bulamazsa bu betikleri kullanamazsınız. Ancak, bu durum Apache

HTTPd’nin derlenip kurulmasına engel değildir.</dd>

</dl>

</section>

<section id="download"><title>İndirme</title>

<p>Apache HTTP Sunucusunu, çeşitli yansıların da listelendiği <a

href="http://httpd.apache.org/download.cgi">Apache HTTP Sunucusu

indirme sayfasından</a> indirebilirsiniz. Unix benzeri sistemler

kullanan Apache HTTPd kullanıcılarının kaynak paketlerinden birini

indirip derlemeleri daha iyi olacaktır. Derleme işlemi (aşağıda

açıklanmıştır) kolaydır ve sunucunuzu ihtiyaçlarınıza uygun olarak

kişiselleştirmenize imkan tanır. Ayrıca, hazır derlenmiş paketler

çoğunlukla en son kaynak sürüm kadar güncel değildirler. Eğer böyle bir

paket indirmişseniz, kurarken paketin içinde bulunan

<code>INSTALL.bindist</code> dosyasındaki talimatlara uyunuz.</p>

<p>İndirme işleminin ardından Apache HTTP Sunucusunun eksiksiz ve

değişikliğe uğramamış olduğunun doğrulanması önemlidir. Bu indirilen

tar paketinin PGP imzasına göre sınanması ile sağlanabilir. Bunun nasıl

yapılacağı <a

href="http://httpd.apache.org/download.cgi#verify">indirme

sayfasında</a> anlatıldığı gibi <a

href="http://httpd.apache.org/dev/verification.html">PGP

kullanımının</a> anlatıldığı daha geniş bir örnek de vardır.</p>

</section>

<section id="extract"><title>Paketi açma</title>

<p>Apache HTTPd tar paketinden sıkıştırmayı kaldırdıktan sonra tar

arşivinden dosyaları çıkarmak basit bir işlemdir:</p>

<example>

$ gzip -d httpd-<em>NN</em>.tar.gz<br />

$ tar xvf httpd-<em>NN</em>.tar

</example>

<p>Bu işlem bulunduğunuz dizinin içinde dağıtımın kaynak dosyalarını

içeren yeni bir dizin oluşturacaktır. Sunucuyu derleme işlmine

başlayabilmek için önce <code>cd</code> ile bu dizine geçmelisiniz.</p>

</section>

<section id="configure"><title>Kaynak ağacının yapılandırılması</title>

<p>Sonraki adım, Apache HTTPd kaynak ağacının platformunuza ve kişisel

gereksinimlerinize uygun olarak yapılandırılmasıdır. Bu işlem dağıtımın

kök dizininde bulunan <program>configure</program> betiği kullanılarak

yapılır. (Apache HTTPd kaynak ağacının resmen dağıtıma girmemiş bir

sürümünü indiren geliştiricilerin sistemlerinde <code>autoconf</code> ve

<code>libtool</code> kurulu olması ve sonraki adıma geçmek için

<code>buildconf</code> çalıştırmaları gerekir. Bu işlem resmi

dağıtımlar için gerekli değildir.)</p>

<p>Kaynak ağacını tamamen öntanımlı seçenekler kullanılarak derlemek için

<code>/configure</code> komutunu vermek yeterlidir. Öntanımlı

seçenekleri değiştirmek için <program>configure</program> betiği

çeşitli değişkenler ve komut satırı seçenekleri kabul eder.</p>

<p>En önemli seçenek, Apache HTTP Sunucusunun kurulacağı yerin

belirlenmesini, dolayısıyla Apache’nin bu konumda doğru olarak

çalışması için yapılandırılmasını sağlayan <code>--prefix</code>’tir.

Kurulacak dosyaların yerleri ile ilgili daha ayrıntılı denetim ek <a

href="programs/configure.html#installationdirectories">yapılandırma

seçenekleri</a> ile mümkün kılınmıştır.</p>

<p>Bu noktada ayrıca, Apache HTTPd’de hangi özelliklerin bulunmasını

istediğinizi <a href="mod/">modülleri</a> etkin kılarak veya iptal

ederek belirtebilirsiniz. Apache, öntanımlı olarak içerilmiş <a

href="mod/module-dict.html#Status">temel</a> modüllerle gelir. Diğer

modüller <code>--enable-<var>modül</var></code> seçenekleri

kullanılarak etkinleştirilir. Buradaki <code><var>modül</var></code>,

önünden <code>mod_</code> dizgesi kaldırılmış ve içindeki altçizgi

imleri tire imleri ile değiştirilmiş modül ismidir. Ayrıca,

<code>--enable-<var>modül</var>=shared</code> seçeneklerini kullanarak

modülleri çalışma anında gerektiğinde yüklemek veya kaldırmak üzere <a

href="dso.html">paylaşımlı nesneler (DSO’lar)</a> olarak derlemeniz de

mümkündür. Temel modülleri de benzer şekilde

<code>--disable-<var>modül</var></code> seçenekleriyle iptal

edebilirsiniz. <program>configure</program> betiği mevcut olmayan

modüller için sizi uyarmayıp, seçeneği yok saymakla yetineceğinden, bu

seçenekleri kullanırken dikkatli olmalısınız.</p>

<p>Ek olarak, bazen kullandığınız derleyici, kütüphaneler veya başlık

dosyalarının yerleri hakkında <program>configure</program> betiğine

ilave bilgiler sağlamanız gerekir. Bu işlem

<program>configure</program> betiğine ya ortam değişkenleriyle ya da

komut satırı seçenekleriyle bilgi aktarılarak yapılır. Daha fazla bilgi

için <program>configure</program> kılavuz sayfasına bakınız.</p>

<p>Apache’yi derlerken ne gibi olasılıklara sahip olduğunuz hakkında bir

izlenim edinmeniz için aşağıda tipik bir örneğe yer verilmiştir. Bu

örnekte, Apache’nin <code>/sw/pkg/apache</code> önekiyle başlayan

dizinlere kurulması, belli bir derleyici ve derleyici seçenekleriyle

derlenmesi ve <module>mod_rewrite</module> ve

<module>mod_speling</module> modüllerinin de DSO mekanizması üzerinden

daha sonra yüklenmek üzere derlenmesi istenmektedir:</p>

<example>

$ CC="pgcc" CFLAGS="-O2" \<br />

/configure --prefix=/sw/pkg/apache \<br />

--enable-rewrite=shared \<br />

--enable-speling=shared

</example>

<p><program>configure</program> betiği başlatıldığında sisteminizde

mevcut özelliklerin işe yararlığını sınamak ve sonradan sunucuyu

derlemek için kullanılacak Makefile dosyalarını oluşturmak için bir kaç

dakika çalışacaktır.</p>

<p><program>configure</program> seçeneklerinin tamamı ayrıtılı olarak

<program>configure</program> kılavuz sayfasında açıklanmıştır.</p>

</section>

<section id="compile"><title>Derleme</title>

<p>Artık, Apache HTTPd paketini şekillendiren çeşitli parçaları derlemek

için basitçe aşağıdaki komutu verebilirsiniz:</p>

<example>$ make</example>

<p>Bu komutu verdikten sonra lütfen sabırlı olunuz. Temel yapılandırmanın

derlenmesi bir kaç dakika alsa da modüllerin derlenmesi donanımınıza ve

seçtiğiniz modüllerin sayısına bağlı olarak daha uzun süre

gerektirecektir.</p>

</section>

<section id="install"><title>Kurulum</title>

<p>Şimdi sıra <code><em>ÖNEK</em></code> dizini altına kurulmak üzere

yapılandırdığınız (yukarı <code>--prefix</code> seçeneğine bakınız)

paketi kurmaya geldi. Basitçe şu komutu veriniz:</p>

<example># make install</example>

<p><code><em>ÖNEK</em></code> dizininde genellikle yazma izinlerinin

sınırlı oluşu nedeniyle bu adım genellikle root yetkilerini

gerektirir.</p>

<p>Eğer sürüm yükseltiyorsanız, kurulum sırasında mevcut yapılandırma

dosyalarının ve belgelerin üzerine yazılmayacaktır.</p>

</section>

<section id="customize"><title>Kişiselleştirme</title>

<p>Bu adımda, Apache HTTP Sunucunuzu <code><em>ÖNEK</em>/conf/</code>

dizini altındaki <a href="configuring.html">yapılandırma

dosyalarını</a> düzenleyerek kişiselleştirebilirsiniz.</p>

<example>$ vi <em>ÖNEK</em>/conf/httpd.conf</example>

<p>Bu kılavuz ve kullanılabilecek <a

href="mod/directives.html">yapılandırma yönergelerinin</a> kılavuzlarını

<code><em>ÖNEK</em>/<a href="./">docs/manual/</a></code> altında

bulabileceğiniz gibi en son sürümünü daima <a

href="http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/"

>http://httpd.apache.org/docs/&httpd.docs;/</a> adresinde

bulabilirsiniz.</p>

</section>

<section id="test"><title>Deneme</title>

<p>Artık Apache HTTP Sunucunuzu <a href="invoking.html">başlatmaya</a>

hazırsınız. Hemen şu komutu verin:</p>

<example>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k start</example>

<p><code>http://localhost/</code> üzerinden ilk belgeniz için bir istek

yapmalısınız. Genellikle <directive

module="core">DocumentRoot</directive> olarak bilinen

<code><em>ÖNEK</em>/htdocs/</code> altındaki sayfayı görürsünüz.

Çalışmakta olan sunucuyu <a href="stopping.html">durdurmak</a> için şu

komutu verebilirsiniz:</p>

<example>$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k stop</example>

</section>

<section id="upgrading"><title>Yükseltme</title>

<p>Sürüm yükseltme işleminin ilk adımı, sitenizi etkileyen değişiklikleri

öğrenmek için dağıtım duyurusunu ve kaynak paketindeki

<code>CHANGES</code> dosyasını okumaktır. Ana sürümlerden yükseltme

yapıyorsanız (1.3’ten 2.0’a veya 2.0’dan 2.2’ye gibi), derleme anı ve

çalışma anı yapılandırmalarındaki ana farklılıklar elle ayarlamalar

yapmanızı gerektirecektir. Ayrıca, tüm modüllerin de modül API’sindeki

değişikliklere uyum sağlaması için yükseltilmesi gerekecektir.</p>

<p>Aynı ana sürüm içinde yükseltme yapmak (2.2.55’ten 2.2.57’ye

yükseltmek gibi) daha kolaydır. <code>make install</code> işlemi,

mevcut yapılandırma ve günlük dosyalarınızın ve belgelerin üzerine

yazmayacaktır. Ek olarak, geliştiriciler alt sürüm değişikliklerinde

<program>configure</program> seçenekleri, çalışma anı yapılandırması

veya modül API’sinde uyumsuz değişiklikler yapmamaya özen

göstereceklerdir. Çoğu durumda, aynı <program>configure</program> komut

satırını, aynı yapılandırma dosyasını kullanabileceksiniz ve tüm

modülleriniz de çalışmaya devam edebilecektir.</p>

<p>Aynı ana sürüm içinde yükseltme işlemine, eski kaynak ağacının kök

dizininde veya kurulu sunucunuzun <code>build</code> dizininde

bulacağınız <code>config.nice</code> dosyasını yeni kaynak ağacının kök

dizinine kopyalamak suretiyle başlayabilirsiniz. Bu dosya evvelce

kaynak ağacını yapılandırmakta kullandığınız

<program>configure</program> komut satırını içerir.

<code>config.nice</code> dosyasında yapmak istediğiniz değişiklikler

varsa yaptıktan sonra şu komutları veriniz:</p>

<example>

$ /config.nice<br />

$ make<br />

$ make install<br />

$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k graceful-stop<br />

$ <em>ÖNEK</em>/bin/apachectl -k start<br />

</example>

<note type="warning">Her yeni sürümü hizmete sokmadan önce daima çalışma

ortamınızda denemeniz gerekir. Örneğin, yükseltme işlemini

sonuçlandırmadan önce eski sürümün çalışmasını durdurmadan yenisini

farklı bir <code>--prefix</code> ile kurabilir ve farklı bir port ile

(<directive module="mpm_common">Listen</directive> yönergesini

ayarlamak suretiyle) çalıştırabilirsiniz.</note>

<p>Özgün <program>configure</program> seçeneklerinizi değiştirmek veya

yeni seçenekler eklemek isterseniz bunları <code>config.nice</code>

betiğine komut satırı argümanları olarak belirtebilirsiniz:</p>

<example>

$ /config.nice --prefix=/home/dnm/apache --with-port=90

</example>

</section>

</manualpage>