0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "style/manualpage.dtd">

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="style/manual.tr.xsl"?>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd<manualpage metafile="caching.xml.meta">

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <title>Önbellek Kullanım Kılavuzu</title>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <summary>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Bu belge <module>mod_cache</module>,

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_cache_disk</module>, <module>mod_file_cache</module>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd modülleri ve <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd için bir başvuru kılavuzu niteliğindedir. HTTP sunucusu ve vekil

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd olarak çalışmada işlemleri hızlandırmak için bilinen sorunlar ve

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd yanlış yapılandırmalardan kaçınarak Apache HTTPD sunucusunun önbellekleme

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd özelliklerinin nasıl kullanılacağı açıklanmıştır.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd </summary>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <section id="introduction">

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <title>Giriş</title>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Apache HTTP sunucusunun 2.2 sürümünden itibaren

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_cache</module> ve <module>mod_file_cache</module> modülleri

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd deneysel olmaktan çıkarılmış ve üretim amaçlı kullanılabileceğine karar

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd verilmiştir. Bu önbellekleme mimarileri gerek HTTP sunucusu gerekse

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd vekili olarak çalışmada HTTP işlemlerini hızlandırmak anlamında sunucuya

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd güç katarlar.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p><module>mod_cache</module>, ortam sağlayıcı modülü olan

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_cache_disk</module> ile birlikte HTTP önbelleklemesini

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd akıllıca yerine getirir. İçeriğin kendisi önbellekte saklanırken

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_cache</module> içeriğin önbelleklenebilmesini denetim

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd altında tutan HTTP başlıkları ve seçenekleri ile ilgilenir. Yerel ve

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd vekalet edilen içeriğin her ikisinin de aynı anda işlem görmesi

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd sağlanabilir. <module>mod_cache</module>, vekalet edilen içeriğe,

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd devingen yerel içeriğe veya zamanla değişen yerel dosyalara erişimi

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd hızlandırma ihtiyacına yönelik olarak hem basit hem de karmaşık

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd önbellekleme yapılandırmalarını mümkün kılar.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p><module>mod_file_cache</module> ise biraz daha temel ancak bazen daha

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd kullanışlı olabilen bir önbellekleme şekli ile ilgilenir. URL’lerin

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd önbelleklenebilmesini mümkün kılmanın karmaşıklığıyla boğuşmak yerine

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_file_cache</module>, dosyaların httpd’nin son başlatıldığı

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd zamanki durumlarını saklamak için dosyaların belleğe eşlenmek üzere ele

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd alınmasını sağlar. Böylelikle, <module>mod_file_cache</module>, çok sık

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd değişmeyen durağan yerel dosyalara erişim zamanını azaltmaya yardım

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd eder.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> ve

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> yönergeleri ile

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd ilgili bölümlerde anlatılanları saymazsak

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_file_cache</module>, bu belgenin asıl konusu olan

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_cache</module> önbellekleme mimarisine göre daha basit bir

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd önbellekleme gerçeklenimidir.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Bu belgeden azami yararı sağlayabilmek için temel bir HTTP bilginizin

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd olması ve <a href="urlmapping.html">URL’lerin Dosya Sistemine

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd Eşlenmesi</a> ile <a href="content-negotiation.html">İçerik Uzlaşımı</a>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd belgelerini okumuş olmanız gerekir.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd </section>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <section id="overview">

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <title>Önbelleklemeye Bir Bakış</title>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <related>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <modulelist>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_cache</module>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_cache_disk</module>

8e31885fc494b603e0650113dde9e29d1b1d2602maczniak <module>mod_file_cache</module>

8e31885fc494b603e0650113dde9e29d1b1d2602maczniak </modulelist>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <directivelist>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <directive module="mod_cache">CacheEnable</directive>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <directive module="core">UseCanonicalName</directive>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <directive module="mod_negotiation">CacheNegotiatedDocs</directive>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd </directivelist>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd </related>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Bir istek sonuçlanıncaya kadar <module>mod_cache</module> modülünde iki

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd aşamadan geçer. İlkinde <module>mod_cache</module> bir URL eşleme modülü

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd olarak çalışır ve URL önbellekteyse ve zaman aşımına uğramamışsa isteğin

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd doğrudan <module>mod_cache</module> tarafından sunulmasını sağlar.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Yani isteğin sunumu sırasında, isteğin örneğin,

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_proxy</module> veya <module>mod_rewrite</module> tarafından

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd ele alınması gerekse bile bu yapılmaz. Önbelleklenen içerik ilk alındığı

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd haliyle sunulur.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Eğer URL önbellekte yoksa, <module>mod_cache</module> isteği bir <a

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd href="filter.html">süzgece</a> tabi tutar. httpd içeriğin varlığını

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd saptamışsa içeriğin süzgeç tarafından sunulmasını sağladıktan sonra,

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd süzgeç içeriğin önbelleklenebileceğini saptamışsa gelecekte sunmak üzere

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd içeriği önbelleğe kaydeder.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Eğer URL önbellekte bulunmuş fakat içeriğin zaman aşımına uğradığı

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd anlaşılmışsa süzgeç yine de eklenir fakat bu kez

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_cache</module> önbellekteki sürümün hala geçerli olup

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd olmadığını saptamak için kaynağın bulunduğu sunucuya bir koşullu istek

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd gönderir. Önbellekteki sürüm hala geçerliyse temel verileri güncellenir

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd ve istek önbellekten sunulur. Önbellekteki sürüm artık geçerli değilse,

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd önbellekteki sürüm silinir ve süzgeç güncel içeriği önbelleğe kaydeder

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd ve isteği oradan sunar.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <section>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <title>Önbelleğin Hızlandırılması</title>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Yerel içerik önbelleklendiği takdirde <directive

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd module="core">UseCanonicalName</directive> yönergesine <code>On</code>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd değeri atanmışsa önbellekten sunulan sayfa sayısında büyük bir artış

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd olduduğu görülür. Bunun sebebi içeriği sunan sanal konağın isminin

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd önbellek anahtarının bir parçası olarak kullanılmasıdır. Yönergeye

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <code>On</code> değerini atamak suretiyle çok isimli ve rumuzlu sanal

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd konaklar için farklı önbellek girdileri oluşturulmaz, bunun yerine her

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd meşru sanal konak için ayrı bir önbellek tutulur.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Önbellekleme, URL’nin dosya ismine dönüştürülmesi aşamasında

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd gerçekleştiğinden önbelleklenen belgeler sadece URL isteklerine bir

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd yanıt olarak sunulurlar. <a href="howto/ssi.html">Sunucu Taraflı

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd İçerikleri</a> kullanmazsanız genellikle bunun fazla bir önemi

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd olmaz.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <example>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd &lt;!-- Bu içerik önbelleklenebilir. --&gt;<br />

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd &lt;!--#include virtual="/dipnot.html" --&gt;<br />

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <br />

71fccc298df6a1540d408151a26aa22beed55d0bnd &lt;!-- Bu içerik önbelleklenemez. --&gt;<br />

71fccc298df6a1540d408151a26aa22beed55d0bnd &lt;!--#include file="/bir/yol/dipnot.html" --&gt;

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd </example>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Sunucu Taraflı İçerikleri kullanıyorsanız ve önbelleklemenin

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd sağladığı hız artışından da yaralanmak istiyorsanız içerik

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd yerleştirmek için <code>virtual</code> içerik türünü kullanınız.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd </section>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <section>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <title>Zaman Aşımı Süreleri</title>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Önbellekli öğeler için öntanımlı zaman aşımı süresi bir saat olmakla

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd birlikte <directive module="mod_cache">CacheDefaultExpire</directive>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd yönergesi kullanılarak bu değer kolaylıkla geçersiz kılınabilir. Bu

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd öntanımlı değer sadece içeriğin özgün kaynağı bir zaman aşımı süresi

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd veya son değişiklik tarihi belirtmediği takdirde kullanılır.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Bir yanıt <code>Expires</code> başlığını değil de

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <code>Last-Modified</code> başlığını içeriyorsa

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <module>mod_cache</module> zaman aşımı süresini <directive

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd module="mod_cache">CacheLastModifiedFactor</directive> yönergesinin

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd nasıl kullanıldığına bakarak saptar.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Yerel içerik için, zaman aşımı süresini hassas olarak ayarlamak

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd gerekirse <module>mod_expires</module> kullanılabilir.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Zaman aşımı süresinin üst sınırı <directive

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd module="mod_cache">CacheMaxExpire</directive> yönergesi ile

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd belirlenebilir.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd </section>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <section>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <title>Şartlı İstekler için Özlü Kılavuz</title>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Önbellekteki içerik zaman aşımına uğrayıp, içerik sağlayıcıya veya

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd arka sunucuya özgün isteği aktarmak yerine ayrı bir istek yapılması

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd gereği httpd’nin şartlı bir istek yapması sonucunu doğurur.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Bir istemcinin veya önbelleğin aynı içeriğin farklı sürümleri

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd arasında ayrım yapabilmesi için HTTP protokolü bazı başlık alanları

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd önerir. Örneğin, "Etag:" başlığıyla sunulan bir özkaynak için

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd "If-None-Match:" başlığıyla bir şartlı istek yapmak mümkün olduğu gibi

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd özkaynak "Last-Modified:" başlığıyla sunuluyorsa şartlı istek

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd "If-Modified-Since:" başlığıyla yapılabilir, vesaire.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Böyle bir şartlı istek yapıldığında yanıt koşulun içerikle eşleşip

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd eşleşmediğine bağlı olarak farklı olur. Eğer istek bir

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd "If-Modified-Since:" başlığıyla yapılmışsa ve içerik istekte

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd belirtilen zamandan önce değiştirilmemişse kısa ve öz olarak bir "304

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd Not Modified" (Bir değişiklik yok) iletisiyle yanıt verilir.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Aksi takdirde bir şartlı istek yapılmamış gibi içeriğin kendisi

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd sunulur.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Önbellekleme ile ilgili şartlı istekler çifte yarar sağlar. Birinci

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd olarak, böyle bir istek arkadaki sunucuya yapılıyorsa ve iki içerik de

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd aynıysa bunu saptamak kolay olur ve özkaynağın tamamını aktarma

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd külfetinden kurtulunur.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>İkinci olarak, şartlı istekler arka sunucuda normalden daha az

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd faaliyete sebep olur. Durağan dosyalar için bu genellikle

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <code>stat()</code> veya benzeri bir sistem çağrısıyla dosya

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd boyutları ve değişiklik zamanına bakmak şeklinde gerçekleşir.

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd Böylelikle httpd yerel içeriği önbellekliyor olsa bile ve hatta

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd içerik zaman aşımına da uğrasa önbellekteki dosyada bir değişiklik

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd olmadığı takdirde içeriği önbellekten sunmak daha hızlı olacaktır.

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd Çünkü dosyayı önbellekten okumak, arka sunucudan okumaktan daha

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd hızlıdır (bu, bellekten okumayla diskten okumayı karşılaştırmak

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd gibidir).</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd </section>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <section>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <title>Neler Önbelleklenebilir?</title>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p>Evvelce bahsedildiği gibi httpd’de iki tür önbellekleme yapılır ve

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd bunlar farklı yöntemlerle çalışır. <module>mod_file_cache</module>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd önbelleklemesinde dosyalar httpd başlatıldığı zamanki içerikle

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd saklanır. Bu modül tarafından önbelleğe alınmış bir dosya için istek

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd geldiğinde isteğin yolu kesilip önbellekteki dosya sunulur.</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <p><module>mod_cache</module> önbelleklemesinde işler biraz daha

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd karışıktır. Bir isteğe hizmet sunulurken istenen içerik evvelce

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd önbelleklenmemişse önbellekleme modülü önce içeriğin

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd önbelleklenebilirliğine bakar. Bir yanıtın önbelleklenebilirliğini

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd belirleyen koşullar şunlardır:</p>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <ol>

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <li>Önbellekleme bu URL ile etkin kılınabilmelidir. <directive

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd module="mod_cache">CacheEnable</directive> ve <directive

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd module="mod_cache">CacheDisable</directive> yönergelerine bakınız.</li>

ad74a0524a06bfe11b7de9e3b4ce7233ab3bd3f7nd

ad74a0524a06bfe11b7de9e3b4ce7233ab3bd3f7nd <li>Yanıtın HTTP durum kodu 200, 203, 300, 301 veya 410 olmalıdır.</li>

ad74a0524a06bfe11b7de9e3b4ce7233ab3bd3f7nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <li>İstek bir HTTP GET isteği olmalıdır.</li>

35714556a25fceb7c9bf9c4e01791b2e2a4c27c3nd

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd <li>İstek bir "Authorization:" başlığı içeriyorsa yanıt önbelleğe

0853e1e2522c1ac17f697221758bcbd4781a7ff9nd alınmayacaktır.</li>

<li>Eğer yanıt bir "Authorization:" başlığı içeriyorsa ayrıca

"Cache-Control:" başlığında da "s-maxage", "must-revalidate" veya

"public" değerlerinden birini içermelidir.</li>

<li>Eğer URL (GET yöntemi kullanan bir HTML formunun yaptığı gibi) bir

sorgu dizgesi içeriyorsa yanıt, RFC2616’nın 13.9. bölümünde

açıklandığı gibi bir "Expires:" başlığı içermedikçe veya

"Cache-Control:" başlığının max-age veya max-age yönergesini

içermedikçe yanıt içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li>

<li><directive module="mod_cache">CacheIgnoreNoLastMod</directive>

yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça 200 durum

koduna sahip bir yanıtın "Etag", "Last-Modified" ve "Expires"

başlıklarından birini veya "Cache-Control:" başlığının max-age veya

max-age yönergelerinden birini (en azından) içermesi gerekir.</li>

<li><directive module="mod_cache">CacheStorePrivate</directive>

yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça yanıt

"private" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içerdiği takdirde

yanıtın içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li>

<li>Benzer şekilde, <directive module="mod_cache"

>CacheStoreNoStore</directive> yönergesi kullanılmamışsa yanıt

"no-store" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içeriyorsa yanıt

içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li>

<li>Herşeyle eşleşen "*" değerli bir "Vary:" başlığı içeren bir

yanıtın içeriği önbelleğe alınmaz.</li>

</ol>

</section>

<section>

<title>Neler Önbelleklenmemeli?</title>

<p>Kısaca, istek zamana aşırı bağımlıysa ya da istek kısmen bile olsa

HTTP uzlaşımıyla bağdaşmıyorsa önbelleğe alınmamalıdır.</p>

<p>İçeriği istekçinin IP adresine bağlı olarak değişen veya her beş

dakikada bir değişikliğe uğrayan bir devingen içeriğe sahipseniz böyle

bir içerik asla önbelleğe alınmamalıdır.</p>

<p>Diğer taraftan, içerik HTTP başlığındaki değerlere bağlı olarak

değişiyorsa içeriğin bir "Vary" başlığı kullanılarak akıllıca

önbelleklenmesi imkanı mevcuttur.</p>

</section>

<section>

<title>Değişken/Uzlaşımlı İçerik</title>

<p>"Vary" başlıklı bir yanıt arka sunucudan istenirken

<module>mod_cache</module> tarafından alınmışsa akıllıca ele alınmaya

çalışılacaktır. Mümkünse, <module>mod_cache</module> gelecekte bu

içerikle ilgili isteklerin "Vary" başlıklı yanıtları olacağını

saptayacak ve önbellekten doğru içerikle yanıt verecektir.</p>

<p>Örneğin, bir yanıt şöyle bir başlık ile alınmışsa,</p>

<example>

Vary: negotiate,accept-language,accept-charset

</example>

<p><module>mod_cache</module> sadece accept-language ve accept-charset

başlıkları özgün istekle eşleşen önbellekli içeriği sunacaktır.</p>

</section>

</section>

<section id="security">

<title>Güvenlik Kaygıları</title>

<section>

<title>Erişim Denetimi ve Yetkilendirme</title>

<p><module>mod_cache</module> çoğunlukla bir karşı vekile sahip olmak

amacıyla kullanılır. Arka sunucunun sorgulanmasını gerektirmeyen tüm

istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Yerel

özkaynakların önbelleklenmesi söz konusu olduğunda httpd’nin güvenlik

modeli büyükçe bir değişikliğe uğrar.</p>

<p>Olası <code>.htaccess</code> dosyalarının dosya sisteminin tamamında

taranması çok pahalı bir işlem olduğundan <module>mod_cache</module>,

(işlemi hızlandırmak için) önbelleğe almanın temel amacını kısmen

gözardı ederek, önbellekteki içeriğin sunumu için gerekli

yetkilendirmenin olup olmadığı konusunda bir karar üretmez. Başka bir

deyişle, eğer <module>mod_cache</module> bir kısım içeriği önbelleğe

almışsa içerik zaman aşımına uğramadığı sürece bu içerik önbellekten

sunulacaktır.</p>

<p>Örneğin, yapılandırmanız bir özkaynağa IP adresine göre erişime izin

veriyorsa bu içeriğin önbelleğe alınmayacağından emin olmalısınız.

Bunu <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>

yönergesini veya <module>mod_expires</module> kullanarak

yapabilirsiniz. Bunu yapmaz, olayı kendi haline bırakırsanız

<module>mod_cache</module> bir karşı vekil gibi çalışarak sunulan her

içeriği arabelleğe alacak ve hangi IP adresinden gelirse gelsin her

istemciye bunu sunacaktır.</p>

</section>

<section>

<title>Yerel İstismarcılar</title>

<p>Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduğundan

önbelleğin kendisi içerikle etkileşime geçmek isteyenlerin veya

içeriği tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi

çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleğe yazılabileceğini

akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm

içeriğin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının sağlanması

önerilir.</p>

<p>Eğer Apache kullanıcısı, örneğin bir CGI sürecindeki açık nedeniyle

tehlikeye atılırsa, önbellek hedef alınabilir.

<module>mod_cache_disk</module> kullanılırken önbellekteki bir öğeyi

değiştirmek veya önbelleğe yeni bir öğe eklemek görece daha

kolaydır.</p>

<p>Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diğer saldırı türleriyle

karşılaştırıldığında daha yüksektir. <module>mod_cache_disk</module>

kullanıyorsanız şunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik

güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2)

Mümkünse <a href="suexec.html">suEXEC</a> kullanarak CGI süreçlerini

Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.</p>

</section>

<section>

<title>Önbellek Zehirlenmeleri</title>

<p>httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek

zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır.

Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun arka sunucudan yanlış (ve

genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü

betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.</p>

<p>Örneğin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS

önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan

httpd’nin istekleri almak için başvuracağı kaynak sunucunun yerini

değiştirebilir. Diğer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen

bir saldırı türüdür.</p>

<p>Bu belge HTTP istek kaçakçılığını derinliğine incelenmesi için uygun

yer değildir (böyle kaynaklara arama motorunuzla erişebilirsiniz).

Bununla birlikte, vekil tarafından kaynak sunucudan alınan içeriği

tamamen denetim altına almak amacıyla kaynak sunucudaki bir açığı

istismar etmeye yönelik bir dizi istek yapılabileceğinin olasılık

dahilinde olduğunu bilmenizde yarar vardır.</p>

</section>

</section>

<section id="filehandle">

<title>Dosya Tanıtıcı Önbelleklemesi</title>

<related>

<modulelist>

<module>mod_file_cache</module>

</modulelist>

<directivelist>

<directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive>

<directive module="mod_cache">CacheEnable</directive>

<directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>

</directivelist>

</related>

<p>Bir dosyanın açılması işlemi, özellikle de ağ dosya sistemlerinde

bulunan dosyalar için önemli bir gecikme kaynağı olabilir. Önbellekte,

çok sunulan dosyaların kendilerinin değil, açık dosya tanıtıcılarının

saklanması httpd’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. httpd’de tek türde

dosya tanıtıcı önbelleklemesi yapılabilmektedir.</p>

<section>

<title><code>CacheFile</code> yönergesi ile</title>

<p>httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel şekli

<module>mod_file_cache</module> tarafından sağlanan dosya tanıtıcı

önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini değil açık

dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda

önbelleklenmesi, <directive module="mod_file_cache"

>CacheFile</directive> yönergesi yapılandırma dosyasında belirtilerek

sağlanabilir.</p>

<p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesi

belirtilen dosyanın httpd başlatıldığında açılmasını ve dosya için

yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını

sağlar.</p>

<example>

CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html

</example>

<p>Büyük miktarda dosyayı bu anlamda önbelleklemeyi tasarlıyorsanız

işletim sisteminizin açık dosya tanıtıcılarının sayısı ile ilgili

sınırlamasını uygun bir değere ayarlamanız gerekebilir.</p>

<p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesini

kullandığınız takdirde dosya içeriğindeki değişiklikleri anında isteğe

yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk başlatıldığındaki haliyle

sunar.</p>

<p>Eğer httpd çalışırken dosya silinmişse httpd ilk başlatıldığındaki

haline ilişkin dosya tanıtıcıyı sağlamaya ve dolayısıyla dosya

içeriğini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiş ve artık dosya

sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya tanıtıcıları

kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest

kalmayacaktır.</p>

</section>

</section>

<section id="inmemory">

<title>Sistem Belleğinde Önbellekleme</title>

<related>

<modulelist>

<module>mod_file_cache</module>

</modulelist>

<directivelist>

<directive module="mod_cache">CacheEnable</directive>

<directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>

<directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive>

</directivelist>

</related>

<p>İçeriğin sistem belleğinden sunulması içerik sunmanın evrensel olarak

en hızlı yoludur. Dosyaların bir disk denetleyiciden okunması ya da daha

kötüsü uzak bir ağdan okunması bellekten okumayla karşılaştırılamayacak

ölçüde yavaş işlemlerdir. Disk denetleyiciler genellikle fiziksel

süreçleri denetlerler. Ağ erişimi ise band genişliği sınırlamalarından

etkilenir. Halbuki bellek erişimi sadece nano saniyeler mertebesinde

gerçekleşir.</p>

<p>Sistem belleği en pahalı saklama ortamı olması sebebiyle en verimli

şekilde kullanımı önemlidir. Dosyaları sistem belleğinde saklamakla

sistemin kullanabileceği bellek miktarını azaltmış olursunuz. İşletim

sistemi önbelleklemesinde göreceğiniz gibi bu öyle basit bir konu

değildir. httpd’nin kendi kullandığı belleğin bir kısmını önbellek

olarak ayırırken çok fazla bellek kullanmamak önemlidir. Aksi takdirde

işletim sistemi belleğin yetmediği noktada belleği diske

takaslayacağından istenen başarım artışı sağlanamayacaktır.</p>

<section>

<title>İşletim Sistemi Önbelleklemesi</title>

<p>Günümüz iştetim sistemlerinin hemen hemen tamamında bellek içi

dosya/veri saklama işlemlerini çekirdek yönetir. Bu güçlü bir

özelliktir ve işletim sistemlerinin büyük çoğunluğu bunu böyle yapar.

Örneğin, Linux’ta bir dosyanın ilk defa okunduğunda ve ikinci kez

okunduğunda işlemcinin ne kadar meşgul edildiğine bakalım:</p>

<example>

colm@coroebus:~$ time cat testfile &gt; /dev/null<br />

real 0m0.065s<br />

user 0m0.000s<br />

sys 0m0.001s<br />

colm@coroebus:~$ time cat testfile &gt; /dev/null<br />

real 0m0.003s<br />

user 0m0.003s<br />

sys 0m0.000s

</example>

<p>Küçük bir dosya için bile okuma süresi bakımından büyük fark ortaya

çıkmaktadır. Bunun sebebi çekirdeğin dosya içeriğini bellek daha

güncel amaçlar için lazım olana dek bellek içinde saklamasıdır.</p>

<p>Sisteminizde yeterince yedek bellek olduğundan eminseniz, bu

önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz.

Bundan, önbelleğin sistem belleğinde verimli biçimde tutulması için

httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediği sonucu

çıkarılabilir.</p>

<p>Bundan başka, işletim sistemi dosyaların değiştiği ve silindiği

zamanları bildiğinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiğinde

önbellekten kendiliğinden silinmiş olur. Bellek içinde dosya saklarken

dosyaların değiştirilme zamanlarını bilme olanağı olmadığından bu

durum httpd’ye büyük yarar sağlar.</p>

</section>

<p>İşletim sisteminin dosyaların önbelleklenmesi için sağladığı bunca

yarara ve başarım artışına karşın bellek içinde dosya önbelleklemenin

httpd tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar

vardır.</p>

<section>

<title><code>MMapFile</code> yönergesi ile</title>

<p><module>mod_file_cache</module> modülü, bir durağan dosyanın

içeriğini sunucunun başlatılması sırasında (mmap sistem çağrısıyla)

belleğe eşlenmesini mümkün kılmak için <directive

module="mod_file_cache" >MMapFile</directive> yönergesini sağlar.

httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi

içeriğini kullanacaktır.</p>

<example>

MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html

</example>

<p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesinde

olduğu gibi bu dosyalarda httpd başlatıldıktan sonra yapılacak bir

değişiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.</p>

<p><directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> yönergesi

ayırdığı belleğin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla

yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk

süreçlerinin her biri bu belleğin kendilerine ait birer kopyasını

yapacağından belleğe eşlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük önem

taşımaktadır; aksi takdirde işletim sistemi belleği diske

takaslayacağından beklenen fayda sağlanamayacaktır.</p>

</section>

</section>

<section id="disk">

<title>Disk Üzerinde Önbellekleme</title>

<related>

<modulelist>

<module>mod_cache_disk</module>

</modulelist>

<directivelist>

<directive module="mod_cache">CacheEnable</directive>

<directive module="mod_cache">CacheDisable</directive>

</directivelist>

</related>

<p><module>mod_cache_disk</module> modülü önbelleklemenin

<module>mod_cache</module> için disk üzerinde yapılmasını mümkün

kılar. Bbu önbellekleme akıllıca yapılır ve önbellekteki içerik

sadece geçerli kabul edildiği sürece sunulabilir.</p>

<p>Modül bu amaçla genelde şöyle kullanılır:</p>

<example>

CacheRoot /var/cache/apache/<br />

CacheEnable disk /<br />

CacheDirLevels 2<br />

CacheDirLength 1

</example>

<p>En önemlisi önbelleklenen dosyaların yerel olarak saklanması olup

işletim sisteminin sağladığı bellekiçi önbelleklemeden de ayrıca

faydalanılmış olur. Bu bakımdan, dosyalar disk üzerinde saklansa bile

sıkça erişilen dosyalar işletim sistemi sayesinde aslında bellekten

sunulmuş olacaklardır.</p>

<section>

<title>Önbellekte Saklamanın Anlamı</title>

<p><module>mod_cache_disk</module> öğeleri önbellekte saklamak için

istek yapılan URL’nin 22 karakterlik özetini oluşturur. Bu özet, çok

sayıda URL’nin aynı özeti oluşturmaması için konak ismi, protokol,

port ve varsa CGI argümanlarından oluşur.</p>

<p>Özeti oluşturan karakterler 64 karakterlik bir karakter kümesinden

seçildiğinden oluşturulması olası farklı özet sayısı 64^22’dir.

Örneğin, bir URL’nin <code>xyTGxSMO2b68mBCykqkp1w</code> gibi bir

özeti olabilir. Bu özet, bu URL ile erişilen dosyalar önbellek içinde

saklanırken dosya ismi öneki olarak kullanılır. Ancak bununla

yetinilmez ve içerik <directive

module="mod_cache_disk">CacheDirLevels</directive> ve <directive

module="mod_cache_disk">CacheDirLength</directive> yönergelerinin

değerlerine göre önce dizinlere ayrılır.</p>

<p><directive module="mod_cache_disk">CacheDirLevels</directive>

yönergesi kaç alt seviye dizin olacağını belirler. Örneğin, yukarıdaki

özete sahip bir dosyanın isminin başına yukarıdaki yapılandırma

örneğine uygun olarak

<code>/var/cache/apache/x/y/TGxSMO2b68mBCykqkp1w</code> gibi bir önek

getirilebilirdi.</p>

<p>Bu tekniğin asıl amacı belli bir dizin içinde bulunabilecek

dosyaların ve alt dizinlerin sayısını düşük tutmaktır. Bu sayının

büyük olması çoğu işletim sisteminde başarımın düşmesine sebep olur.

<directive module="mod_cache_disk">CacheDirLength</directive>

yönergesi "1" değeriyle kullanıldığında her dizin altında en fazla 64

alt dizin veya dosya açılabilir. "2" değeriyle kullanıldığında ise bu

sayı 64^2’ye yükselir ve böyle artarak gider. İyi bir sebebiniz

olmadıkça <directive

module="mod_cache_disk">CacheDirLength</directive> için değer olarak

"1" belirtmenizi öneririz.</p>

<p><directive module="mod_cache_disk">CacheDirLevels</directive>

yönergesine atanacak değer önbellekte saklamayı düşündüğünüz olası

dosya sayısı ile ilgilidir. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi "2"

değerini belirtirseniz, toplamda en fazla 4096 dizin oluşturulabilir.

1 milyon dosyanın önbelleklendiği bir durumda bu, her dizinde yaklaşık

olarak 245 önbelleklenmiş URL demektir.</p>

<p>Her URL için önbellekte en az iki dosya saklanır. Biri genellikle URL

hakkındaki temel verilerden oluşan ".header" dosyasıdır, diğeri ise

sunulacak içeriğin bire bir kopyası olan ".data" dosyasıdır.</p>

<p>"Vary" başlığı üzerinden içeriğin uzlaşıldığı durumda URL için bir

".vary" dizini oluşturulur. Bu dizin her biri farklı bir uzlaşıma ait

çok sayıda ".data" dosyası içerebilir.</p>

</section>

<section>

<title>Disk Önbelleğinin Bakımı</title>

<p><module>mod_cache_disk</module> zaman aşımına uğrayan önbellekli

içeriği silse de önbelleğin toplam boyu ve ne kadar boş bellek kaldığı

hakkında bilgi vermez.</p>

<p>Bunun yerine httpd önbellek içeriğini düzenli aralıklarla

temizleyebilmeniz için <program>htcacheclean</program> adında bir araç

içerir. Önbellek için azami ne kadar yer kullanılacağının ve bunun

üzerinde <program>htcacheclean</program>’i hangi sıklıkta

çalıştırılacağının tespiti biraz karmaşık bir işlem olup uygun değerler

genellikle deneme yanılma yoluyla bulunur.</p>

<p><program>htcacheclean</program> iki işlem kipine sahiptir. Kalıcı bir

artalan süreci olarak çalışabileceği gibi cron üzerinden belli

aralıklarla da çalıştırılabilir. Çok büyük (onlarca GB) önbelleklerde

<program>htcacheclean</program>’in işini bitirmesi 1 saatten fazla

sürebileceğinden, cron ile çalıştırma durumunda aynı anda birden fazla

kopyanın çalışıyor durumda olmaması için

<program>htcacheclean</program>’in çalıştırılma aralığını iyi

belirlemek gerekir.</p>

<p class="figure">

<img src="images/caching_fig1.tr.png" alt="" width="600"

height="406" /><br />

<a id="figure1" name="figure1"><dfn>Şekil 1</dfn></a>:

Önbelleğin büyümesi ve düzenli aralıklarla temizlenmesi.</p>

<p><module>mod_cache_disk</module> ne kadar önbellek alanı kullandığı

ile ilgili bir bilgi vermediğinden <program>htcacheclean</program>’in

bir temizlik sonrası yeterince büyük bir genişleme alanı kalacak

şekilde yapılandırılması önemlidir.</p>

</section>

</section>

</manualpage>